خواص زعفران

زعفران ، گياهی است چند ساله كه دارای پياز می باشد این پیاز دارای غلاف قهوه ای رنگی است. اين گياه در جنوب غربی آسيا، جنوب اسپانيا و جنوب اروپا روییده می شود. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و 3 رشته كلاله قرمز رنگ می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن می باشد. كلاله زعفران حاوی چربی، املاح معدنی و موسيلاژ است. تکثير زعفران منحصرا توسط غده زير زمينی بنه ( کورم ) متداول است. عطر و بوی زعفران به علت وجود اسانس بی رنگ تروپن دار و يك تركيب اكسيژن دار و همراه با سينئول به نام سافرانال می باشد. طعم زعفران مربوط به هيتروزيد تلخ پيكروكروسين است. رنگين بودن زعفران مربوط به وجود ماده ای به نام كروسين می باشد.

زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران بدست می آید در واقع از هر 100 تا 200 هزار گیاه زعفران، حدود 5 كيلوگرم گل زعفران بدست می آيد كه وزن 5 کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشك شدن به يك كيلوگرم می رسد.

ارزش غذایی زعفران

زعفران چاشنی و رنگ دهنده غذا می باشد زعفران موجب كاهش چربی و كلسترول خون می گردد. زعفران آرام بخش، اشتها آور، ضد اسپاسم، پيشگيری كننده از بيماريهای قلبی و سرطان، تقويت کننده حافظه و كاهش دهنده فشار خون است. از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بيماريهاي پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، يرقان، پيش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شكم ، درمان معده درد و درمان کم خونی استفاده می شود.

زعفران به هضم غذا کمک می کند و تقویت کننده معده می باشد و به عنوان مسکن بویژه در دردهای لثه کاربرد دارد.

زعفران گیاه ضد افسردگی

مصرف زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است. بر اساس تحقیقات امروزی نیز نتیجه گرفته شده است که زعفران دارای خواص ضد افسردگی است و این در حالی است که بر اساس تب سنتی به زعفران خواص فرح بخشی و خنده آوری نیز نسبت داده اند. بر طبق نتایج این تحقیقات استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یك فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب توصیه می شود. زعفران افزایش دهنده تمرکز حواس است و در پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر می باشد زعفران در درمان دردهای عصبی و کم خوابی موثر می باشد.

زعفران عامل پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگی

بر اساس تحقیقات مرکز دانشگاهی ایتالیا زعفران در تنظیم کارکرد سلولهای بینایی موثر است و سلولهای بینایی را در مقابل آسیبها محافظت می کند و از پیشرفت بیماریهای چشم جلوگیری می کند و موجب احیای سلولهای آسیب دیده چشم می شود. زعفران در درمان اختلالات لکه زرد شبکیه که در سنین سالخوردگی ایجاد می شود موثر است. مصرف زعفران در رژیم غذایی از پیشرفت بیماریهای ژنتیک چشم جلوگیری می کند و به همین علت مصرف متعادل آن به سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماری های چشم توصیه می شود.

خواص ضد سرطانی زعفران

زعفران خواص ضد سرطاني دارا می باشد و به عنوان يك داروي ضد تومور و جمع كننده راديكالهاي آزاد عمل مي‌كند. بر اساس تحقیقات پزشکی ثابت شده است که مواد آنتی اكسیدان موجود در زعفران خواص ضد سرطانی دارا می باشند. بر اساس نتایج این بررسی بنظر می رسد که استفاده از زعفران، از بروز توالی های ژنی سرطان زا جلوگیری می كند و در ترمیم مولكول های دی ان ای آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد.

مضررات مصرف بی رويه زعفران:

مصرف بی رويه زعفران مضر می باشد و باعث استفراغ، كاهش ضربان قلب، خون ريزي از بيني، خون ریزی از پلك ها و لب و موجب سر گيجه، بي حالي، زردي پوست و عوارض خطرناك ديگر می شود که این عواقب حتی می تواند منجر به مرگ شود.

زعفران عامل سقط جنین و یا برطرف کننده سخت زایی :
رقیه و سحر کامران سامانی در پژوهش خود با موضوع درمان سخت زائی با مصرف زعفران در همایش زعفران داروی گیاهی هزاره سوم ارائه شد، نشان دادند که خوردن زعفران در زمان حاملگی، شخص را برای زایمان آسان آماده می کند. بر طبق پژوهش آنان مصرف زعفران در دوران بحرانی بارداری یعنی سه ماه اول که دوران تشکیل اندام‌ها ست می‌تواند به جنین صدماتی وارد نماید. مصرف زعفران در سه ماه اول حاملگی باعث افزایش هورمون پروستاگلاندین در رحم شده و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم دارد و در نتیجه احتمال سقط جنین را به همراه دارد اما مصرف متعادل آن پس از سه ماه اول دوران بارداری مفید است و مادر را برای زایمان آسان آماده می کند. زعفران موجب خاصیت ارتجاعی در نسوج رحم می گردد و زایمان را آسانتر می سازد.

زعفرانی که پس از سه ماه اول حاملگی مصرف شده است تاثیر خود را چند ساعت قبل از زایمان با شروع شدن درد و با دریافت عصبی گیرنده های درد و تولید هورمون پروستا گلاندین که درهنگام وضع حمل باعث انقباض ماهیچه های دیواره رحم می‌شوند و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم و اثر شل کنندگی سرویکس دارد می‌ گذارد بنابراین با مصرف صحیح زعفران میزان پروستا گلاندین در رحم در زمان تولد نوزاد را افزایش داد و از سخت زائی جلوگیری کرد.

مقدار مناسب و مجاز مصرف زعفران در ماه:

مصرف سه گرم زعفران برای هر نفر در ماه بسیار سالم و سودمند می باشد و مصرف بیش از 5 گرم آن برای هر نفر در ماه مضر می باشد. اما مصرف 5 گرم زعفران در يك وعده غذائی می تواند منجر به مرگ انسان گردد.

نگهداری از زعفران:

زعفران را بايد دور از نور و رطوبت نگهداری کرد زعفران را درظروف شيشه اي يا فلزي دربسته نگهداري نمایید. توجه داشته باشید اسانس زعفران قابل تبخير شدن است، بنابر این درب ظرف زعفران را ببندید درصورت باز ماندن درب ظرف زعفران اثرات داروئی و کیفیت آن كاهش می یابد.

مصارف زعفران :

زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ مخصوص می دهد و به همین جهت از زعفران در صنايع غذایی مانند سوسیس سازی، در شيرينی سازی مانند تهیه پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچه های ابریشمی، در تولید مشروبات الکلی و غیر الکلی بعنوان طعم دهنده طبیعی و در صنايع لبنی و غیره استفاده می شود.

زعفران

نام علمی:  Crocus sativus L.

خانواده: Iridaceae

نام انگلیسی: Saffron

Crocus از نام یونانی Krokos از نام عبری Karkon به‌معنی زعفران گرفته شده است. Krokos به‌معنی نخ و قیطان است که اشاره به خامه‌های گل دارد. این جنس با گونه علفی چندساله دارای کورم، برگ‌های خطی تا نیزه‌ای شکل و گل‌های قیفی شکل که در سطح خاک روییده می‌شوند. گونه‌های متعددی به‌عنوان گیاه زینتی گل‌دار بهاره و پاییزه کشت می‌شوند. پراکنش آن مرکز و غرب آسیا می‌باشد.

زعفران بیش از ۳۵۰۰ سال پیش نخست به‌عنوان رنگ در حوزه مدیترانه مورد استفاده قرار گرفته و تا پایان قرن حاضر در بریتانیا کشت شده است. هنوز هم به‌طور گسترده در اسپانیا، هند و چین کشت می‌شود.

گیاه‌شناسی

زعفران گیاهی علفی، چندساله، دارای کورم (پیاز توپر) سفید رنگ، گرد و کروی به وزن حدود ۵ گرم که روی آن جوانه‌های راسی و جانبی وجود دارد، کورم (پیاز) دارای پوشش فیری قهوه‌ای رنگ (مانند الیاف نارگیل) است. ریشه‌افشان، کوتاه و به‌طور معمول از قاعده پیاز بر روی یک دایره خارج می‌شود. گل شامل گلپوش ۶ قطعه‌ای (۳ کاسبرگ و ۳ گلبرگ)، همرنگ و خوشبو، دارای ۳ پرچم و بساک زردرنگ، مادگی آن دارای خامه سفید، کلاله سه شاخه و قرمزرنگ است. برگ‌ها باریک و بلند به رنگ سبزتیره یا چمنی به‌طول حدود ۲۰ تا ۵۰ سانتی‌متر، به تعداد ۱۱-۵ برگ، گل‌ها و برگ‌ها داخل لوله‌ای غشایی به نام اسپات (چمچه) قرار می‌گیرند که وظیفه حمایت برگ و گل تا خارج شدن از خاک را به عهده دارد. طول این لوله به ۳۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. این غشا پس از سبزشدن برگ‌ها نیز تا یکی دو سانتی‌متر بالای سطح خاک دیده می‌شود و عاملی برای شناسایی زعفران از دیگر گیاهان پیازی یا گراس‌هاست که خشن و سفت هستند. این گیاه به‌علت ماهیت تریپلوئیدی خود، تولید بذر نمی‌کند.

ترکیبات شیمیایی

کورم یا پیاز زعفران دارای گلوکز و حدود ۱۵ اسیدآمینه مختلف (اسید گلوتامیک، اسپارتیک وغیره) است، و به‌عنوان یک منبع پروتئینی مورد توجه قرار دارد. گل‌پوش دارای مواد رنگی (آنتوسیانینی) است. رنگ کلاله به‌واسطه وجود رنگدانه‌های کارتنوئیدی به نام کروسین و طعم تلخ آن به‌واسطه نوعی گلیکوزید پیکروکروسین است. عطر زعفران به‌واسطه روغن‌های فرار از گروه ترپن‌هاست، که پس از جذب آب به سافرانال معطر تبدیل می‌شود.

موارد مصرف و خواص درمانی

مهم‌ترین مورد مصرف زعفران در تهیه رنگ خوراکی و به‌عنوان ادویه است. از نظر دارویی در طب سنتی با تاثیر بر هورمون‌های جنسی زنانه موجب سقط جنین می‌شود.

در طب جدید عامل موثر بر اعصاب مرکزی است و در رفع بی‌خوابی نیز موثر است. به‌دلیل اینکه رنگیزه‌ها اثر درمانی روی سرطان دارند از رنگیزه‌های مختلف زعفران نیز می‌توان در درمان این بیماری یاری جست. در نگارش متن‌های ارزشمند و مقدس، از زعفران استفاده می‌شود. چای زعفران به‌عنوان نوشیدنی معطر است و علوفه آن برای تغذیه دام استفاده می‌شود. گل زعفران به‌واسطه تولید شهد و گرده فراوان، مورد توجه زنبور بوده و آخرین منبع غذایی زنبور عسل در فصل پاییز است. گل‌پوش به‌علت وجود رنگیزه‌های آنتوسیانینی برای رنگرزی پشم و ابریشم استفاده می‌شود. بسیاری از گونه‌های زعفران زینتی هستند و گل‌های آنها در پاییز، زمستان و بهار می‌رویند.

عوامل محیطی

زعفران گیاهی مقاوم به خشکی و به جز گل‌‌ها بقیه اندام گیاه مقاوم به سرمای سخت است این گیاه مقاوم به شوری بوده و آب و هوای گرم و خشک را می‌پسندد، اما در شرایط دیگر نیز رشد می‌کند. زعفران به آفتاب و نور فراوان نیاز دارد و در تابستان که هنگام خواب گیاه بوده، به رطوبت خاک و آبیاری بسیار حساس است. این گیاه در رقابت با علف‌های هرز ضعف است و برخی بیماری‌های قارچی نیز به آن حمله می‌کنند.

کاشت

از آنجایی که زعفران به‌طور طبیعی گیاهی نازا و عقیم (تریپلوئید) است و بذر تولید نمی‌کند فقط از راه کورم ( پیاز زعفران) می‌توان آن را تکثیر کرد. در پاییز پیش از یخ‌کش شدن زمین اقدام به خارج کردن پیاز‌ها از کشتزار (زعفران‌زار) مورد نظر و یا تهیه آنها از محل‌های مناسب می‌کنند. پس از آماده کردن زمین و اضافه کردن کود دامی، به‌صورت کرتی و بهتر است ردیفی اقدام به کشت کورم در عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر شود. این لایه به نسبت ضخامت خاک عایقی است که پیازها را از گرمای شدید تابستان و سرمای زمستان محافظت می‌کند، در این حالت به ۲ تا ۶ تن پیاز برای کاشت یک هکتار زعفران‌کاری نیاز است. فاصله کپه‌ها را ۳۰×۳۰ و در هر کپه ۱ تا ۳ پیاز در کشت سبک، ۵تا ۷ پیاز در کشت متوسط و ۷ تا ۱۵ پیاز در کشت متراکم می‌توان به‌کار برد که در این حالت عمر کشتزار زعفران متفاوت است.

زعفران از نظر آبی بسیار کم‌توقع است و حدود ۳۵۰۰ متر مکعب طی فصل رشد به شرطی که ۷ بار آبیاری شود و این نیاز هنگامی است که بقیه محصولات به آب نیاز ندارند. پس از کاشت محصول، اولین آبیاری (بسار آب) انجام می‌شود. این آبیاری بسیار مهم است و باید طوری تنظیم شود که هوا زیاد گرم نباشد، چون در صورت گرم بودن هوا، اول برگ‌ها روییده و پس از مدتی گل‌ها می‌شوند، در نتیجه برداشت گل‌ها بسیار مشکل می‌شود. چنانچه هوا بسیار سرد باشد و آبیاری انجام شود، گل‌های شکفته دچار سرما یا یخ‌زدگی می‌شوند و محصولی به‌دست نمی‌آید. به‌طور معمول، پس از اولین آبیاری زعفران‌زار، گل‌ها زودتر از برگ‌ها از خاک خارج می‌شوند. آبیاری دوم (زاج آب) ۳۵ روز  پس از آبیاری اول است، چنانچه آبیاری پس از برداشت گل انجام شود به آن گل پاک می‌گویند. اگر در طول دوره زعفران‌کاری بارندگی صورت نگیرد، هر ۱۵ روز یکبار آبیاری لازم است. وجین علف‌هرز و کوددهی (به‌ویژه کود دامی) طی این مدت باید انجام گیرد. آخرین آبیاری زعفران‌زار به‌نام زرد آب ( مرگ اب) در ۱۵ اردیبهشت انجام می‌شود که پس از آن دوره خواب تابستانه زعفران آغاز می‌شود. علف‌هرز بومادران، پیچک‌صحرایی، خاکشیر و مرغ در کشتزار زعفران دیده می‌شود، که برای از بین بردن آنها می‌توان از علف‌کش‌ها استفاده کرد.

برداشت محصول

الف – برداشت گل زعفران

با انجام اولین آبیاری زعفران‌زار در فصل پاییز، گل‌ها آغلز به روییدن کرده و برداشت آنها انجام می‌شود. بسته به عمق کاشت پیازها و بافت خاک، گل‌هایزعفران طی یک تا دو هفته پس از آبیاری اول شکفته می‌شوند. پس از آبیری اول و گاورو شدن زعفران‌زار، چنانچه سطح خاک با چنگک‌های خیلی ضعیف به عمق ۵ سانتی‌متر زیر و رو شود، در خروج گل‌ها کمک موثری خواهد شد.  کاشت پیازها در محیط‌های سبک مانند پوکه معدنی موجب ظهور گل‌ها در کمتر از یک هفته می‌شود. جزء مورد نظر و ارزشمند زعفران، کلاله گل است. گل‌های زعفران در صبح زود و به‌طور معمول یکجا برداشت می‌شوند،سپس در خارج از کشتزار، کلاله‌ها را از سایر قسمت‌های گل جدا می‌کنند. البته می‌توان در همان محل کشتزار، کلاله‌ها را از گل بیرون کشید، اما این کار بسیار وقت‌گیر و هزینه‌بر است. پس از روییدن گل‌ها، حداکثر ۳ تا ۴ روز فرصت برای برداشت محصول وجود دارد که در صورت عدم برداشت به‌موقع گل‌ها ریزش نموده و کلاله‌ها شکننده می‌شوند. از هر هکتار زعفران‌زار ۵/۴ تا نزدیک ۷ کیلوگرم محصول (زعفران خشک) به‌دست می‌آید. این زعفران از ۷۰ کیلوگرم گل برداشت شده، جدا می‌شود. از هر ۷ مثقال کلاله تر، یک مثقال کلاله تر، یک مثقال کلاله خشک به‌دست می‌آید (هر یک کیلوگرم معادل ۲۰۶ مثقال است).

ب - برداشت کورم

برداشت کورم (پیاز) در پایان عمر یک زعفران‌زار انجام می‌شود و۵تا ۶ برابر پیازی که نخست در زمین کاشته شده‌، از این برداشت حاصل می‌شود. برداشت به‌طور معمول اواخر تابستان انجام می‌گیرد و پیازهای برداشت شده بی‌درنگ برای کاشت به زمین مورد نظر انتقال داده می‌شوند. در صورت نامناسب بودن محل نگهداری، جوانه‌های روی پیازها شروع به رشد می‌کنند.

تقلب‌های زعفران

به‌طور معمول، محصول زعفران با گیاهان و مواد دیگری ممکن است مخلوط یا تقلب شود اگر با گلرنگ و زارک مخلوط شود، با انجام آزمایش‌های شیمیایی قابل تفکیک است و چنانچه زعفران باکاکل ذرت تقلب شود با آزمایش‌های خرده نگاری با میکروسکوپی قابل تشخیص است. اضافه‌کردن روغن به تارهای زعفران موجب سنگین‌تر شدن آن می‌شود و چنانچه این زعفران را روی کاغذ سفید بمالند، لکه‌های چربی بر جای خواهند گذاشت. زعفران ممتاز فقط شامل کلاله‌هاست و مخلوط کردن قسمت‌خامه گل با کلاله از کلاله از کیفیت محصول می‌کاهد. زعفران مرغوب پس از آماده‌سازی باید دارای مشخصات زیر باشد:

• ·         رشته‌های گل باید انعطالف پذیر و مقاوم باشند.
• ·         رنگ و عطر محصول شاخص بوده و قدرت رنگ‌دهی آن بیشتر از ۱۹۰ در ۴۴۰ واحد نانومتر باشد.
• ·         عطر و طعم آن باید با تندی و تلخی مخصوص به‌خود همراه باشد. مقدار سافرانال (عطر) در طول موج ۳۳۰ نانومتر براساس ماده خشک بین ۵۰-۲۰ نانومتر و پیکروسین ( تلخی) آن بین ۷۰-۳۰ نانومتر در طول ۲۵۷نانومتر قرار داشته باشد.
• ·         مقدار رطوبت لازم بین ۱۴-۱۳ درصد باشد.
• ·         حداکثر درصد جرمی خاکستر آن پس از سوزاندن زعفران ۷-۶% وزن کل باشد. در خاکستر زعفران حضور کریستال‌های اگزالات کلسیم آن را از خاکستر گلرنگ و رازک که به عنوان تقلب به کار می‌روند، متفاوت است.
• ·         محصول زعفران باید عاری ازمواد ناخالص بوده و هرگونه قارچ یا حشرات مرده و متلاشی نیز در آن مشاهده نشود.
• ·         هر میلی‌گرم زعفران به‌طور معمول ۷۰۰ سی‌سی آب را رنگ می‌کند. زعفران حقیقی و خالص آب را به رنگ زرد و زعفران تقلبی به رنگ قرمز یا نارنجی در می‌آورد. رنگ زرد زعفران حقیقی در مجاورت اسید سولفوریمک آبی تیره می‌شود، ولی زعفران تقلبی تغییر رنگ نمی‌دهد. رنگ تارهای زعفران در بنزین محلول نیست ( رنگ نمی‌دهد).

جنبه‌های اقتصادی تولید زعفران

در تجارت بین المللی زعفران دارای انواع استاندار به شرح زیر است.

الف) زعفران Mancha– در این نوع زعفران طول کلاله‌ها بیشتر از طول خامه بوده ( خامه بیشتر از چند میلی‌متر نیست) و متصل به هم هستند

ب) زعفران Rio– کلاله و خامه‌ها به هم متصل و طول خامه‌ها یک سوم طول کلاله است.

ج) زعفران Extra cut– از مخلوط دو نوع زعفران مانچا و ریو حاصل شده و ۷ درصد ناخالص مجاز به بقایای اعضای گل در آن است.

د) زعفران یا سرگل Cupe– این زعفران بدون خامه بوده و دارای رنگ قرمز مشخص است و از نظر استاندارد جهانیISO-۳۶۳۲  در گروه‌بندی اول (Category I-۱۹۰) قرار دارد، در حالی‌که زعفران ریو در گروه‌بندی دوم (Category II-۱۵۰) قرار می‌گیرد.

ه) زعفران Sirra– در گروه‌بندی سوم (Category III-۱۱۰) است که طول کلاله در آن کمتر از طول خامه بوده و دارای رنگ قرمز متمایل به زرد است.

و) زعفران Molida– حاصل از ساییدن انواع زعفران‌هاست و در گروه‌بندی چهارم (CategoryIV-۱۸۰) قرار دارد. زعفران مانچا بین گروه ۱ و ۲ قرار می‌گیرد.

ایران مهم‌ترین تولیدکننده زعفران است و ۹۵ درصد زعفران کشور در جنوب خراسان و ۵ درصد در استان‌های یزد، اصفهان، فارس، کرمان و مرکزی کشت می‌شود. زراعت زعفران به علت هزینه کاشت کم، نیاز آبی خیلی کم، توزیع زمانی مناسب کار، نقش قابل توجه در اشتغال‌زایی، ارزش صادراتی محصول تولیدی و سازگاری با مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور از زراعت و تجارت زعفران می‌توان نیروی کارگری زیاد برداشت گل، بسته‌بندی‌های نامناسب و بازاریابی جهانی نامطلوب این محصول را نام برد. از این رو محصول زعفران ایران به‌نام کشورهای دیگر بسته‌بندی و ارائه می‌شود. از مشکلات دیگر، خارج کردن پیازهای زعفران به کشورهای همسایه، به‌ویژه افغانستان است که ضمن هدر رفت ژرم‌پلاسم زعفران کشور، رقیب‌های جدیدی در عرصه تولید این محصول برای ایران پیدا خواهد شد.

انواع زعفران

در جهان ۷۵ گونه برای جنس Crocus معرفی شده است. این جنس در ایران ۹ گونه دارد که ۴ گونه آن انحصاری است. انواع زراعی و خودرو و همچنین انواع زینتی زعفران وجود دارد. انواع زینتی به‌طور معمول، در بهار گل می‌دهد و دوام گل‌های آن بیشتر است. انواع خودرو همچنین زعفران‌های زاگرس، گیلان، زیبا و خزر با گل‌دهی پاییزه و زعفران‌های سفید، بنفش و زرد، با گل‌دهی بهاره نیز گزارش شده است.

Crocus sativus یا زعفران زراعی، که به‌صورت خودرو و مشاهده نشده است. گل‌هایی به رنگ بنفش دارد و گل‌دهی آن پاییزه است. گیاه سورنجان یا گل حسرت (Autum crocus) نیز در پاییز گل می‌دهد، و به علت تشابه نسبی و ظاهری ممکن است با گل زعفران اشتباه شود.

C. cartwrightianus یا زعفران وحشی گونه‌ای با گل‌های سفید مایل به بنفش کم‌رنگ و رگه‌های سیاه است. روییدن برگ‌ها و گل‌های آن در اوایل زمستان بوده، و در جنوب یونان پراکنش دارد.

C. chrysanthus گونه‌ای با گل‌های سفید کرم،گاهی با رگه‌های قرمز و قهوه‌ای است. روییدن برگ‌ها و گل‌های آن همزمان در اواخر زمستان بوده، و پراکنش آن بیشتر در بالکان است. بسیاری از کولتیوارها از این گونه پدید آمده‌اند.

C. flavus گونه‌ای با گل‌های زرد طلایی، معطر، که همزمان با برگ‌ها در بهار گل‌ها روییده شده، و بیشتر در بالکان تا شمال‌غربی ترکیه پراکنش دارد.

C. mudiflorus گونه‌ای با گل‌های سفید، قرمز مایل به قهوه‌ای، که شکفتن گل‌های آن پیش روییدن برگ‌ها در پاییز است. این گونه به‌طور معمول در جزایر بریتانیا به عنوان جانشین زعفران کشت می‌شود. پراکنش آن در جنوب‌غربی فرانسه، شمال‌شرقی اسپانیا بوده، اما در جزار بریتانیا بومی شده‌اند.

C. vernus گونه‌ای با گل‌های بنفش کم‌رنگ، و برگ‌هایی که در بهار یا اوایل تابستان روییده می‌شوند. گونه‌ای پربنیه با کولتیوارهای متعدد، که در جنوب‌شرقی و مرکز اروپا پراکنش دارد.

C. speciosus گونه‌ای با گل‌های سفید و رگه‌های بنفش کم‌رنگ، که پیش از برگ‌ها در پاییز روییده می‌شوند. پراکنش این گونه بیشتر در کریمه، کوه‌های قفقاز، شمال ایران، شمال و مرکز ترکیه است.

بسته آموزشی پرورش زعفران

مطالب مرتبط :

خواص گیاهان دارویی (بخش اول)