مقدمه
شناسایی جنسی تمساح ها نه تنها در زمینه ی کارهای بوم شناسی و مطالعات رفتارشناسی، بلکه جهت مقاصد تکثیر و پرورش نیز حائز اهمیت می باشد. تعیین جنسیت تنها بر اساس ویژگی های ریخت شناسی ظاهری، بخصوص در نمونه های نوجوان و بالغ کار مشکلی است. بطور کلی، نر ها قاعده ی دُم نسبتاً کلفت تر، بدن قدرتمند تر و جثه ی بزرگتری نسبت به ماده ها دارند. اما قیاس مستقیم بین جنس های هم اندازه به ندرت امکانپذیر است و تفاوت های ذکر شده تنها در نمونه های بزرگتر قابل اجرا و شناسایی است. با این حال، شناسایی جنسی بر اساس ریخت شناسی ظاهری در گونه ی گاریال (Gavialis gangeticus) بخاطر وجود برآمدگی لامپ مانندی که بر روی نوک پوزه ی نرهای بالغ می روید و ماده ها فاقد این ویژگی هستند، بسیار آسان است.
متمایزترین ویژگی جنسی در تمساحیان، آلت تناسلی قابل نعوظ در نرهاست که به حالت خوابیده داخل کلوآک (مخرج حیوان واقع در زیر دُم) پنهان است. برای شناسایی صحیح جنسی، آلت تناسلی بیرونی در یک تمساح نر باید از کلوآک بیرون آمده و احساس شود، و در ماده ها نیز بهمین ترتیب باید آلت تناسلی (کلیتوریس) احساس شود. با این حال، از آنجا که ساختارهای تناسلی ظاهری بین نرها و ماده ها بخصوص در نمونه های نوجوان بسیار شبیه است، تعیین جنسیت بر اساس ساختارهای تناسلی مشکل است.
ما در اینجا بطور کلی مروری بر ریخت شناسی تناسلی و بطور خاص شناسایی جنسی تمساحیان بر اساس ساختارهای تناسلی خواهیم داشت. با توجه به واژگان تخصصی و تعاریف مربوطه، "شناسایی جنسی" به روش های تشخیص جهت شناسایی جنسیت افراد تمساح اطلاق می شود؛ در حالیکه "تعیین جنسیت" به فرآیند بیولوژیکیِ شکل گیری جنسیت می گویند که بر اساس درجه حرارت تخم در دوره ی جوجه کشی (کمون) (TSD) تعیین می شود.
شناسایی جنسی و ساختارهای تناسلی در تمساحیان (بخش دوم)
بررسی تاریخی
بر خلاف اندام جفت گیری ماده- همیکلیتوریس- در میان خزندگان فلس دار که مدت های زیادی از چشم دانشمندان دور مانده و بتازگی کشف شده است، آلت تناسلی بیرونی در ماده ها مدت هاست که شناسایی شده است. بطور مثال، ساختارهای ظاهری آلت های تناسلی نر و ماده در گونه ی Alligator mississippiensis چیزی در حدود 150 سال پیش شناسایی و تشریح شده است (لیدیگ، 1857). در همان قرن، کلوآک و اندام تناسلی بیرونی این گونه توسط گادو (1887)، بران (1890) و بوآس (1891) بطور گسترده ای مطالعه و توصیف شد. در آن زمان، دانشمندان می دانستند که اندازه ی کلیتوریسِ 3 تا 4 فوتیِ (90 تا 120 سانتیمتر) تمساح ماده هم اندازه ی اندام جفت گیری نر (به همان طول و جثه) است. همچنین آنها می دانستند که تفکیک شیار اسپرم و ساختارهای تناسلی نهایی در اندام تناسلی بیرونی جنس های هم اندازه تقریباً یکسان است. گادو (1887) و بران (1890) برای اولین بار مدرکی برای شناسایی جنسی بر اساس ریخت شناسی تناسلی ارائه کردند. هردوی آنها اثبات کردند که در تمساح های بزرگتر، کلیتوریس هایی که از لحاظ ساختار همانند هستند در مقایسه با اندام جفت گیری نرها کوچکتر و رشد آنها کمتر است. بران (1890) همچنین متوجه اولین تفاوت ها در رشد ساختارهای تناسلی بیرونی شد. وی دریافت که ساختار ضخیم زیرین نوک اندام جفت گیری رشد کمتری یافته و در میان ماده های هم اندازه نسبتاً نازک تر است؛ و در ماده های بزرگتر هم بهمین ترتیب. همچنین در همان زمان آنها بخوبی می دانستند که هر دو آلات تناسلی نر و ماده در مراحل اولیه ی جنینی از کلوآک بیرون می افتد، اما مدتی قبل از فرآیند از تخم بیرون آمدن داخل کلوآک ناپدید می شود. مطالعات تاریخی بیشتری در زمینه ی اندام جفت گیری تمساحیان توسط دیگر محققین انجام شده است.
شناسایی جنسی و ساختارهای تناسلی در تمساحیان (بخش سوم)
ساختار اندام جفت گیری
آلت تناسلی تمساحیان یک اندام بدون جفت (تک) است که معمولاً داخل شکاف دراز کلوآک پنهان و متشکل از یک زائده ی مخروطی شکل از غشای کلوآک بطنی قدامی است. اندام جفت گیری معمولاً استوانه ای شکل است، تا حدی از پهلو متراکم شده و به یک جفت ساختار بافتی متصل کننده تکیه داده است. بافت اسفنجی با محفظه های خونی متورم آلت تناسلی نر را قادر می سازد تا بواسطه ی انباشت خون بیرون بزند. بااینکه شکل آلت برآمده اندکی تغییر یافته است، برآمدگی اندام جفت گیری از سوراخ کلوآک بوسیله ی فشار ماهیچه ای هم پشتیبانی می شود. یک شیار میانی از پشت تا نوک قسمت جلوی اندام جفت گیری کشیده شده است که در نرها در نقش شیار اسپرم عمل می کند. این شیار در کلیتوریس هم قابل تشخیص است، اما کاربردی ندارد. نوک اندام تناسلی بیرونی، ساختارهایی را نشان می دهد که با کلاهک آلت تناسلی پستانداران قابل مقایسه است و بین نوک (شبیه لاله گوش) که شیار اسپرم بر روی آن امتداد می یابد و ساختار کُند و ضخیمی که بوسیله ی شیار کوچکی از نوک متمایز شده، قابل تشخیص است.
آلت تناسلی نر در هنگام جفت گیری از کلوآک بیرون زده و تقریباً به شکل نیم دایره به سمت شکم خم می شود. در این شرایط، شیار اسپرم از شکم تغییر مسیر می دهد.
شناسایی جنسی و ساختارهای تناسلی در تمساحیان (بخش چهارم)
شناسایی جنسی از طریق ساختارهای تناسلی بیرونی (۱)
جهت ارزیابی اندازه و ساختار اندام جفت گیری تمساحیان، معمولاً پس از بی حرکت کردن نمونه ی مورد نظر، آلت تناسلی (نر یا ماده) بوسیله ی فرو کردن انگشت در کلوآک بیرون می آید (چابرک1967). با استفاده از این روش دستی، کلیتوریس های کوچکتر معمولاً در بهترین حالت خود تنها چند میلیمتر از کلوآک بیرون می آیند، در حالیکه آلت های نر بزرگتر- حداقل در نمونه های بزرگتر- به شکل یک اندام مخروطی شکل دراز و نسبتاً سفت، کاملاً قابل لمس بوده و به شکل متمایزی بیرون می آید. برازایتیس (1969) می گوید در تمساح های 3 تا 4 متری، فرو کردن 8 سانتیمتر یا کمتر انگشت کافی است تا آلت تناسلی خوابیده داخل کلوآک لمس شود. با این حال، هانوگر (1978) می گوید این روش دستی تنها در نمونه های حداقل 75 سانتیمتری به بالا کاربرد دارد. برای شناسایی جنسیت در تمساح های کوچکتر، استفاده از اسپکولوم واژینال دامپزشکی بهترین راه تشخیص جنسیت و ساختار کلوآک می باشد. راه دیگری که ویتاکر و همکاران پیشنهاد کردند (1980)، فشار دادن نواحی جنبی کلوآک به همدیگر و خم کردن محتاطانه ی دُم به طرف شکم است تا اندام جفت گیری بیرون بیاید. بهرحال، برای شناسایی موفق جنسیت یک تمساح، علاوه بر روش های ذکر شده، مهارت در شناسایی تفاوت در اندازه و جثه و ویژگی های ساختار تناسلی نر ها و ماده ها لازم و ضروری است.
بطور کلی، تعیین جنسیت تمساحیان و متعاقب آن تفکیک غدد جنسی قبل از بیرون آمدن از تخم اتفاق می افتد. با این حال، تفکیک اندام تناسلی بیرونی در تمساح های نوجوان گونه به گونه متفاوت است. مثلاً در گونه های Caiman crocodilus، Crocodylus johnstoni، C. moreletii، C. niloticus، C. palustris، C. porosusوC. siamensis تفاوت های قابل تشخیصی در بین آلت های تناسلی نر و ماده (پینس و کلیتوریس) در نوزادان تازه متولده شده وجود دارد. برخلاف آن، شناسایی جنسی بر اساس ریخت شناسی تناسلی در گونه ای نظیر Gavialis gangeticus کار دشواری است. به گفته ی لال و باسو (1982)، شناسایی جنسی بر اساس ساختارهای تناسلی بیرونی در نمونه های تازه بدنیا آمده ی گونه ی اخیر غیرممکن است و تنها در گاویال های حداقل یک متری قابل اجرا است. علاوه بر گاویال، برازایتیس (1969) به جنس Tomistoma هم اشاره می کند که روش دستی جهت شناسایی جنسی در این گونه در نمونه های حداقل 75 سانتیمتری ممکن است.
محصولات مرتبط :
بسته آموزشی پرورش تمساح
سی دی آموشی پرورش تمساح
طراحی سوله
مقالات مرتبط :
درباره ما
تماس با ما