تعريف : طاعون گاوي (Rinderpest (RP يک بيماري ويروسي واگيردار است که درگاو و گاو ميش اهلي وبعضي حيوانات وحشي بوجود مي‌آيد .
اين بيماري با تب زخمهاي دهاني اسهال و نکروز غدد لنفاوي و مرگ ومير زياد مشخص ميشود ظاهر ميشود.
علت شناسي(سبب شناسي)Etiologyويروس طاعون گاوي تنها ويروس دارايRNA تک رشته اي است از خانواده بارا ميکسوويريده ازجنس موربيلوويروس هاست .
اين ويروس با ويروسهاي : ديستمپر وسرخک انسان وطاعون نشخوارکنندگان کوچک و موربيلو ويروس پستانداران دريائي وابستگي ايمني دارند.
ويروس طاعون گاوي فقط يک سروتيپ دارد ولي ويروس مزرعه ( وحشي ) آن واگيري شديد وگسترده اي دارد که بآساني به دامهاي حساس منتقل ميشود.
ويروس طاعون گاوي در مقابل نورآفتاب حساس است و از بين ميرود بنابراين بايستي واکسن هاي توليدي در شيشه هاي تاريک قهوه اي رنگ نگهداري شوند . اين ويروس در لايه هاي خوني نازک بعد از دو ساعت غير فعال ميشود. در رطوبت بالا و يا خشکي سريعا" غير فعال ميشود. در مقابل حرارت حساس است بنابراين در زمان ليوفيليزه و حل شدن ويروس ها بايستي در شرايط خنک نگهداري شوند . درصورتيکه واکسن ليوفيلزه براي مدت طولاني ذخيره ميشود در - درجه سانتيگراد بايستي نگهداري شود از شرايط مهم نگهداري واکسن است که ميتوان آنرا تا چند سال نگهداري کرد . واکسن در آب خالص پتاسيل خود را سريعا" از دست ميدهد براي نگهداري واکسن بايستي از سرم فيزيولوژي يا محلول در هزار نمک استفاده کرد در محلولهاي مولاريون سولفات متراکم پايداري ومقاومت ويروس در مقابل حرارت بيشتر ميشود.
طرز انتقال
طاعون گاوي بعنوان يک بيماري واگيردار شناخته شد درآن زمان ترشحات محتوي جرم ويروسي را در دامهاي آلوده با شکاف دادن زير غبغب دام تزريق مي کردند . براي بدست آوردن ويروس يا تسويه ترشحات از جرم ميکروبي از ترشحات دامهاي آلوده ويروس تهيه مي کردندو به گله ها براي يکبار تزريق ميشد
يک يا دو روز قبل از مشاهده علائم کلينيکي پارتيکل ويروسي به مقدار زيادي از ترشحات ومدفوع خارج ميشود و چند روز بعد از مشاهده علائم کلينيکي مقدار زيادي ويروس در اين ترشحات ومواد خروجي از بدن وجود دارد.
ويروس بطور مستقيم يا غير مستقيم توسط دام آلوده يا لباس کارگران درتماس با دام آلوده و وسائل و يا ازطريق کود و آب پخش ميشود . انتقال وپخش ويروس بوسيله باد و هوا به فاصله زياد ثابت نشده ولي در فاصله کم از طريق باد و هوا نيز ويروس منتقل ميشود . در آفريقا بيشتر واگيريها توسط کوچ گله هاي گاو آلوده در مناطقي که بدنبال آب و علف بوده اند ايجاد ميشده اين گله هاي آلوده فاصله هاي زيادي را درافريقا طي ميکنند ( مثل گوسفند وبز عشايري در ايران ) گسترش بيماري در آفريقا از اين طريق ميباشد تنها سروتيپ ويروس که وجود دارد براي تهيه واکسن براي پيشگيري و نجات دامهاي حساس استفاده ميشود. انتقال بيماري در دامها بصورت عمودي ( Vertical) نيست . همچنين توسط بند پايان انتقال نمي يابد (Noarthropodvector) بنابراين براحتي ميتوان بيماري را ريشه کن کرد و ويروس را از بين برد.
(Strainfield) با سويه ويروس مزرعه داراي مدت زيادي است بطوريکه سبب واگيري وشيوع شديد در دامهاي حساس ميشود وموجب مرگ ومير زياد ميگردد . سويه ديگر آن بنام (Milder Strain) تمايل به باقيماندن در ناحيه آلوده دارد و آن هم بعلت عدم شناخته شدن بيماري است که علائم ظاهري ندارد مگر با سرولوژي رل ميزبان هاي مختلف در تداوم ويروس وبيماري در گله اهميت دارد اين ميزبانها عبارتند:
گاو ميش اهلي که حساسيت شديدي در مقابل ويروس دارند. گوسفند و بز که تا مدتي ويروس را نگهداري ميکند اما آلودگي ندارد وتنها با سرولوژي ميتوان وجود ويروس را درگله مشخص کرد بعضا" علائم تحت درماتگاهي نيز دارند ولي بيماري را به ساير حيوانات منتقل نميکنند .
در هندوستان زمانيکه باساژ آلودگي به مقدار کم براي تهيه واکسن داده اند بيماري را به بوفالو اهلي منتقل ميکنند
خوک و خوک پشت خميده در تايلند وجزيره مالي بطور طبيعي به بيماري طاعون گاوي مبتلا ميشوند وتلفات ميدهند . خوک اروپائي نيز به بيماري مبتلا ميشود وبراثر خوردن گوشت وفرآورده هاي خام ، خوک وساير دامها آلوده ميشوند و بيماري را ار اين طريق به گله هاي گاو منتقل ميکنند اغلب حيوانات وحشي و اهلي زوج سم به بيماري مبتلا ميشوند .
1 پخش جغرافيائي بيماري
ويروس طاعون گاوي در حال حاضر در هندوستان خاور نزديک صحراي آفريقا و آنگولا حضوردارد .
دامهاي حساس شديد در آفريقا بوفالو گوزن وحشي . زرافه . گاوکوهان دار بزکوهي و گاو کوهي . دامهاي با حساسيت کمتر : کرگدن وآهو.
دامهاي وحشي انگولا بوسيله گله گاوها آلوده ميشوند و همين دامهاي وحشي آلوده سبب آلودگي
گاو هاي ديگرميشوند بنابراين در صورت عدم وجود طاعون گاوي در گاوها باعث ميشود بيماري در طبيعت از بين برود.
2 دوره کمون
دوره کمون بيماري بستگي به سويه (Strain) ويروس مقدار ويروس ، راه ورود ويروس و نحوه درمعرض قرار گرفتن دام در مقابل بيماري متفاوت است از سه تا ?? روز ولي معمولا" ? تا ? روز است.
3 علائم کلينيکي
بروز علائم کلينيکي نيز بستگي به Strain ويروس Field يا Milder وپايداري دام وحالات فيزيولوژيک در مقابل آلودگي دارو بصور ت هاي فوق حاد . حاد وملايم (Mild) ظاهر ميشود .
فرم فوق حاد : اين فرم در دامهاي جوان حساس ديده ميشود که فقط با تب ??-?? درجه ديده ميشود وبعد از ? تا ? روز منجر به مرگ ميشود . بعضا" تجمع موکوس در اعضاء ديده ميشود.
فرم حاد: فرم کلاسيک بيماري است و به اين شرح پيشرفت ميکند
ابتدا ترشحات بيني وچشم همراه با مقدار کمي ويروس قبل از تب دارد .سپس تب F???-??? يا ?/??-?? درجه سانتيگراد.
بيني وچشم ترشحا ت موکوسي ميشود در اين حالت لوکوپني . بي اشتهائي ، بي حالي وپوزه خشک است . ?? و ??: FIG
بعدا" تب کاهش مي يابد وميزان ويروس خون وترشحات کاهش مي يابد اسهال آبکي يا خوني يا هردو حالت و FIG دهيدراسيون وخشکي پوست لاغري و از پا افتادن دام ودر نهايت مرگ بعد از ? تا ?? روز.
4 جراحات
جراحات زبان: در دام بيمار متفاوت است بعضي بطور مجزا وبعضي بخوبي با جراحات ديگر جمع شده است . جراحات زباني با کانونهاي خاکستري کوچک شروع ميشود سپس بهم ديگر ميپيوندند .اپتيليوم نکروتيک وخاکستري سپس زخم مشاهده ميشود وقرمز رنگ و خراشيده ميشود.
دهان: جراحات برروي لثه ها لب ها وقسمت هاي نرم و سخت گام . گونه وپايه زبان بوجود ميايد . جراحات اوليه نکروتيک وخاکستري باندازه سرسنجاق است سپس بهم ميپيوندند وقرمز رنگ وخراشيده وتکه تکه ميشوند .
مري : داراي نکروزهاي قهوه اي و يا لکه هاي خراشيده.
نگاري : شکمبه و هزارلا داراي جراحات کم.
شيردان : ادم دار وگرفتگي دارد.
روده کوچک: بخصوص در قسمتهاي انتهائي ژژنوم جراحات نکروزي بخصوص در پلاکهاي پاير و غدد لنفاوي ناحيه ايلياک نکرونيک . مواد داخل روده بهم چسبيده وموکوس دار اپينليوم اين نواحي نکروتيک است .
راست روده : قولون داراي ديواره ادمي وداراي خون ولخته هاي خوني همراه با موکوس است جراحات دراين ناحيه شديد است . ديواره ها متورم همراه با جراحات ومجتمع موکوس وجراحات برجسته اي در سکوم بهم متصل شده وداراي مرزهائي ازلبه موکوس و راه راه که دراصطلاح به هاشور ببري با پوست ببري يا خطوط گورخري Zebraline ناميده ميشود. FIG
کبد: ممکن است داراي نقطه هاي خونريزي همراه با لخته هاي خون درکيسه صفرا باشد.FIG??
ريه : ممکن است آمفبزمي متراکم وداراي نواحي پنوموني باشد.
5 تشخيص
تشخيص نوع طاعون گاوي FIELD در همه سنين ممکن است مشاهده شود زمانيکه شکل حاد بيماري همراه با تب وعلائم کلينيکي وجراحات همراه با شد آسان است در ايتصورت بايستي کليه دامها و همه
سنها را بازرسي ومعاينه کرد. وآنرا از بيماري BVD.MD که معمولا" در سن ? تا ?? ماه اتفاق مي افتد تفکيک کرد .
6 نمونه هاي آزمايشگاهي
زمانيکه تب از بين ميرود و يا اسهال متوقف ميشود ميزان ويروس درترشحات وخون ومدفوع کاهش
مي يابد براي دنبال کردن ويروسي بايستي زمانيکه تب بالاست از دام زنده نمونه جمع آوري کرد در اينجا ميتوان خون هپاريته در کنار يخ براي جداسازي ويروس تهيه کرد.
ازبافتهاي نکروتيک وجراحات وسواپ تهيه شده از ترشحات وغدد لنفاوي سطحي نيزميتوان ويروس جدا کرد( براي تهيه غدد لنفاوي ميتوان بيوپسي يا آسپيره کرد.) اين نمو نة ها بايستي در کنار يخ ارسال شود
بعد از پايان تب منحصرا" ميتوان خون را براي تهيه سرم براي سرولوژي و ميزان تيتر آنتي بادي اقدام کرد نمونه هاي مناسب براي جداسازي ويروس زماني است که دام را درتب بالا ذبح کرد وغددلنفائي تانسيل طحال وعدد لنفاوي مزانيژيک در کنا يخ نگهداري وسريعا" ظرف ?? تا ?? ساعت ارسال کرد . نبايستي اين نمونه ها منجمد شوند . از منجمد کردن نمونه ها خودداري شود.
جراحات بافتي را نيز ميتوان در فرمالين ?? درصد جهت تائيد پاتولوژي نگهداري کرد.
7 تشخيص آزمايشگاهي
بهترين تشخيص جداسازي ويروس وشناسائي آن است ليکن از طريق سرولوژي وتعيين تيتر آنتي بادي نيز ميتوان بوجود آلودگي ناشي از درگيري با ويروس مشخص کرد.
تشخيص تفريقي
بيماري بايستي از FMD.وMCFوIBRوBVD-MD وVS.سالمونلوزيس وپاراتوبرکولوزيس ومسموميت تشخيص داده شود.
8 واکسيناسيون
واکسنهاي زير در دنيا مصرف ميشود.
نوع خرگوشي در چين وکره ، نوع پرنده اي خرگوشي در کره . نوع عادت داده شده به بز در هند . و کشت سلولي آداپته شده در افريقاو خاورميانه و هند(TCRV) .
(Tissue calture rinder pest vaccine)
يک واکسن تجربي از ژنوم FوH ويروس طاعون گاوي کاهش مدت يافته جدا شده که در دست تهيه وتوليد است.
درحال حاضر دو نوع واکسن از سال ???? در دنيا مصرف ميشود يک عادت داده شده به بزو ديگري کشت بافت سلولي عادت داده شده (TCRV) واکسن عادت داده شده به بز ويروس رقيق شده است که اغلب ايجاد بيماري مي کند يا مقدار ويروس کافي نيست وبطور تاخيري بيماري ايجاد ميکند و مقاومت مادري کمي براي گوساله باقي ميگذارد.واکسن رقيق شده کشت بافت سلولي در سال ???? در پلورايت کنيا توسعه يافته وتوليد شده است اين واکسن واکسن سالم (SAFTY) براي انواع دامهاي حساس به بيماري است وايجاد ايمني طولاتي تا حدود ? سال مي کند. در مناطق آندميک به کليه
گله هاي گاو بايستي تزريق شود. کلسترال(ايمني مادري)درابن دامها در مناطق اندميک متفاوت است گاهي تا ?? تا ?? ماهگي ايمني وجود دارد لکن تا سه سالگي بايستي به گوساله ها همه ساله واکسن تزريق شود.. يکي از مشکلات واکسن کشت سلولي نگهداري وپايداري واکسن ليوفيلتره در شرايط زنجيره سرد است و تا زمان مصرف بايستي در??- نگهداري شود . که حمل در فاصله هاي زياد ونگهداري طولاني گران تمام ميشود . درغير اينصورت واکسن ماندني نيست ودرواکسيناسيون دامها ايمني ايجاد نمي شود. اخيرا" در تحقيقاتي که درپلوم ايسلند انجام شده نوع واکسن ليوفيلتره داراي پايداري مقاومت بيشتر تهيه شده که با تسهيلات مناسب به افريقا حمل ميشود .
بطور تجربي: واکسن قابل انتقال طاعون گاوي((VACCINA .VECTOR- که گله گاوها را در مقابل تزريق با Challenge ويروس طاعون گاوي محافظت ميکند تهيه شده اين نوع واکسن درحال تجربه و آ‌زمايش در مزارع است . اين واکسن مفيد براي " برنامه ريشه کني است . ايمني که اين واکسن وکتور ميدهد قابل تفکيک از ايمني است که دراثر آلودگي با ويروس در حيوانات زنده توليد ميشود واکسن قادر است درمقابله بيماري در پايان ريشه کني ايمني مناسب بدهد بطوريکه گله ها بدون بيماري طاعون گاوي و وجود ويروس زنده طاعون گاوي داشنه باشيم
? کنترل وريشه کني
کشورهائيکه عاري از بيماري طاعون گاوي هستند بايستي از ورود دامهاي حساس وفرآورده هاي خام دامي ( گوشت) از کشورهاي مناطق آلوده يا دامهاي واکسنيه شده جلوگيري کنند.. دامهاي بهبود يافته carrier وعامل انتقال بيماري نيستند وسرولوژي خوبي دارند ولي در شرايط قرنطينه مناسب ميتوان خوک نشخوارکنندگان را وارد کرد.
اگر بيماري در يک ناحيه اتفاق افتد بايستي آنجا را قرنطينه کرد ودامهاي آلوده ودرمعرض آلوده را کشتار و سوزانده يا دفن کرد وبطور حلقه اي تا کانون بيماري واکسينه کرد.
تجربه نشان داده است که ويروس قابل انتقال از طريق جنين نيست (noverticalvector) وتکنولوژي تهيه جنين و انتقال جنين درصورتيکه شرايطOIE رعايت شود اجازه ورود جنين داده ميشود. درکشورهاي پرخطر که محل دادوستد دام وتجارت دام هستند وشرايط جغرافيائي وابسته به کشورهاي آلوده دارند بايستي دامهاي حساس آنها واکسينه شوند . وقبل از ورود دام گله هاي ورودي وگله هاي بومي هردو واکسينه شوند.در موقع شيوع بيماري بايستي آن ناحيه قرنطينه کرده وبصورت حلقه اي واکسيناسيون انجام شود. در کشورهائيکه بيماري بومي ( آندميک) شده است کليه دامهاي حساس بومي واکسينه ميشوند وتازماينکه تيترواکسن نامشخص است توصيه ميشود حداقل بمدت ? سال واکسيناسيون دامها ادامه داشته باشد همچتين واکسيناسيون گوساله ها تا سن ? سالگي ادامه داشته باشد
درمناطق آندميک کود ومواد زائد آلوده بايستي قرنطينه شود و با مجوز از منطقه خارج شود.
حيوانات وحشي . گوسفند و بزتحت مراقبت سرولوژي باشند. سرولوژي گوسفند و بزکار را پيچيده مي کند بخصوص زمانيکه از واکسن طاعون گاوي برا ي بيماري طاعون نشخوارکنندگان کوچک استفاده مي شود.
مطالب مرتبط :
بسته آموزش پرورش گاو گوشتی
بسته آموزش پرورش گاو شیرده
مقالات مرتبط :
21 نکته ضروری در پروار بندی گاو
ارزیابی کیفیت خوراک دام
استراتژی های جدید را برای گاو نزدیک به زایمان توصیه می کند
اگر می خوای گاوداری بزنی اول اینجا رو مطالعه کن
اسهال ويروسی در گاو
راههای مقابله با استرس گرمایی در دام
اسيدوز شکمبه
تغذيه گاوهاي پرواري با محتويات بستر طيور گوشتي
نكات كليدي براي پرورش مناسب گوساله هاي شما
بيماري لمپي اسكين
موننسين
سموم قارچی و توکسین بایندر ها
| .: نظر شما در مورد این مطلب:. |
|
|
|
درباره ما
تماس با ما