|
درخت خرما (بخش دوم)
پوشش خوشه های خرما:
مهم ترین اهداف پوشش خوشه های خرما عبارتند از
1- بهبود خواص كمی و كیفی میوه ها.
2- جلوگیری از خسارت پرندگان، زنبورها و آفات زیان آور به میوه خرما.
3- جلوگیری از خسارت باران و بادهای گرم و سوزان.
4- جلوگیری از آلودگی خوشه ها به گرد و غبار و كاهش بازار پسندی میوه خرما.
5- جلوگیری از آفتاب سوختگی و حفظ بهبود كیفیت و رنگ میوه.
بهترین زمان جهت نصب پوشش ها روی خوشه های خرما در مرحله تبدیل میوه خرما به خارك (هنگام تغییر رنگ) می باشد. بسته به این كه هدف اصلی از به كار بردن پوشش خرما چه باشد و با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی (رطوبت، درجه حرارت) و نوع رقم خرما و موارد مصرف آن (خارك، رطب، خرمای رسیده)، هزینه تهیه پوشش و غیره، نوع پوشش مورد استفاده متفاوت خواهد بود. مهم ترین پوشش های مورد استفاده نخل كاران عبارتند از:
1. پوشش حصیری ساخته شده از برگ های خرما كه این نوع پوشش در استان سیستان و بلوچستان استفاده میگردد.
2. پوشش توری پارچه ای كه در اغلب نقاط استفاده می شود.
3. پوشش توری نایلونی.
4. پوشش توری سیمی.
5. پوشش كاغذ كرافت.
6. پوشش پلاستیكی.
7. پوشش گونی كنفی یا گونی پلاستیكی
2-2-5 شخم:
در برخی مناطق بین درختان خرما درختان دیگری مانند مركبات میکارند. دربعضی از مناطق بین درختان خرما، به ویژه زمانی که به صورت کرتی کاشته میشود، زراعتهایی مانند سبزی، گوجهفرنگی، بامیه، یونجه، برنج و باقلا میکارند[3] در این صورت هر ساله زمین نخلستان را شخم میزنند در صورتی که بین درختان خرما محصولی کاشته نشود، در فصل تابستان برای جلوگیری از تبخیر آب و برای تهویه هوا و نیز از بین بردن علفهای هرز، زمین نخلستان را با بیل یا ترکتور شخم میزنند.
3-2-6 هرس نخل خرما :
معمولاً پنج نوع هرس در نخل خرما متداول است:
1-هرس برگ 2-هرس دمبرگ 3-هرس خار 4-هرس دم خوشه ها پس از برداشت 5-حذف تنه جوش و پاجوش.
هرس برگ :
اهداف هرس برگ در نخل خرما
- حذف برگهای خشكیده و آویزان به درخت به منظور سهولت عملیات داشت و برداشت و بهبود تهویه در نخلستان.
- حذف برگهای آلوده به آفات و بیماری ها (برگ های آلوده به انواع شپشك ها و برگ های آلوده به انواع لكه برگی ها).
- رعایت نسبت برگ به خوشه و تولید محصول با كمیت و كیفیت مناسب.
- سهولت در انجام عملیات گرده افشانی.
- سهولت در انجام عملیات خم كردن خوشه ها به سمت پایین و آرایش و تنظیم خوشه ها روی نخل خرما.
- ایجاد تعادل بین اندام های رویشی و زایشی گیاه.
- جلوگیری از پوسیدگی تدریجی تنه نخل.
زمان هرس برگ :
- هرس پس از برداشت محصول: در این مرحله برگ های خشكیده و برگ های آلوده به آفات و بیماری های نخل حذف می شوند.
- در زمان گرده افشانی: این كار به منظور سهولت در گرده افشانی انجام می شود.
- در زمان تنظیم و آرایش خوشه ها (8-6 هفته پس از گرده افشانی): این نوع هرس به منظور رعایت نسبت مناسب بین برگ و خوشه و ایجاد فضای مناسب زیر خوشه ها جهت آرایش خوشه ها و همچنین سهولت درعملیات پوشش خوشه ها و برداشت آنها صورت می گیرد.
هرس دمبرگ (تكریب) :
در نخلستان های تجاری حذف برگ ها در دو مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول كه بخش اعظم برگ ها در آن حذف می گردند شامل بریدن بخش كاملاً خشك و پلاسیده برگ ها می شود (هرس). در این مرحله به فاصله تقریبی 40-30 سانتی متر از محل اتصال برگ به تنه اقدام به بریدن برگ ها می شود و حذف انتهای دمبرگ ها (كرب ها) در مرحله دوم صورت می پذیرد.
در مرحله دوم هرس (تكریب) كه معمولاً هر 3-2 سال یكبار انجام می شود بخش باقیمانده از دمبرگ ها در فصل مناسب آن كه معمولاً در فصل پاییز و پس از اولین بارندگی است بریده شده و حذف می گردد. بارش باران باعث نرم شدن بافت های دمبرگ ها شده و عمل برش را تسهیل می نماید.
فواید تكریب :
- حذف كرب ها عملاً باعث حذف محل تجمع آفات و بیماری ها می گردد. زیرا بسیاری از حشرات و كنه های زیان آور لابلای الیاف دمبرگ ها زندگی می گذرانند.
- جلوگیری از حمله موریانه به تنه.
- جلوگیری از پوسیده شدن تنه نخل.
- سهولت صعود از نخل جهت انجام عملیات به باغی از قبیل گرده افشانی، تكریب، هرس، تنك كردن، برداشت و ....
- كاهش میزان تجمع رطوبت در اطراف تنه.
- زیبا سازی تنه نخل به ویژه در نخل هایی كه كاربرد زینتی دارند.
روش های تكریب :
- عملیات حذف انتهای دمبرگ ها در مناطق مختلف خرما خیز كشور به روش های متفاوتی انجام می شود. رایج ترین روش های تكریب، روش های دستی است كه با استفاده از عكفه، اره و یا تبر انجام می شود.
- تكریب با تبر نیاز به مهارت و دقت فراوان و هم چنین قدرت كافی جهت ضربه زدن دارد.
- خطر آسیب رسانی به تنه ها و فیبرهای سیستم آوندی در این روش بسیار زیاد است و از این جهت دقت فراوانی باید مبذول گردد.
- لبه تبر به طور مداوم نیازمند تیز كردن می باشد و عمل تیز كردن آن مشكل تر از اره و عكفه است.
هرس خار :
معمولاً در همه ارقام خرما در قسمت قاعده دمبرگ و در دو طرف آن تعدادی خار وجود دارد. تعداد این خارها در ارقام مختلف متفاوت و بین 60-10 عدد متغیر است. از آنجایی كه صعود از درخت خرما جهت انجام كارهایی نظیر گرده افشانی، تنك خوشه، تنظیم و آرایش خوشه ها و برداشت محصول امری اجتناب ناپذیر است، وجود این خارها عامل مزاحم محسوب شده و در صورت عدم حذف این خارها از 25-20 برگ پایین تاج درخت امكان آسیب رسیدن به فرد صعود كننده زیاد است و در خیلی از موارد بدون حذف این خارها انجام موارد ذكر شده غیر عملی خواهد بود. لذا لازم است قبل از گرده افشانی یا در هنگام گرده افشانی نسبت به حذف این خارها اقدام گردد. نخل كاران جهت حذف این خارها از وسیله ای به نام خارزن دستی استفاده می كنند. در هنگام استفاده از این وسیله، جهت حركت آن از سمت قسمت ته دمبرگ به سمت نوك دمبرگ تا محلی كه خار وجود دارد می باشد. اخیراً در مؤسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری دستگاه خارزنی خرما طراحی و ساخته شده است كه جهت هرس نخل های جوان و كم ارتفاع مناسب به نظر می رسد.
هرس دم خوشه پس از برداشت :
بعد از اتمام عملیات برداشت در نخلستان در اولین فرصت باید اقدام به حذف دم خوشه های باقی مانده روی نخل خرما نمود. این كار هم باید در ارقام ماده و هم در ارقام نر صورت گیرد. زیرا كه در خیلی از موارد این دم خوشه ها می توانند عامل بقا و انتشار بیماری های قارچی در نخلستان باشند. این مسئله بویژه در مناطقی مثل خوزستان كه بیماری خامج یا پوسیدگی گل آذرین خرما مسئله ساز است اهمیت زیادی دارد.
حذف پاجوش و تنه جوش :
معمولاً در سنین جوانی نخل (تا 20 سال اول پس از كاشت) تعدادی پاجوش (معمولاً 15-6 عدد) پای هر درخت تولید می شود. در حال حاضر متداولترین روش تكثیر نخل خرما استفاده از پاجوش است. ضمن این كه فروش پاجوش یكی از منابع درآمد نخل كاران می باشد. اما نكته مهم این است كه نگهداری تعداد زیادی پاجوش روی درخت و برای مدت طولانی علاوه بر ایجاد مشكلات مرحله داشت محصول باعث ضعف درخت و كاهش عملكرد آن می گردد.
طبق بررسی های بعمل آمده حداكثر 5-4 پاجوش پای هر درخت باید نگهداری و بقیه حذف شوند. بنابراین لازم است هر سال تعدادی از پاجوش ها از درخت جدا شوند. ضمناً در مواردی كه روی تنه های نخل ساقه جوش وجود داشته باشد باید نسبت به حذف آنها اقدام گردد.
5- تنك میوه خرما :
به طور كلی دلایل اصلی تنك كردن میوه خرما عبارتند از :
- افزایش مرغوبیت و بازار پسندی محصول.
- افزایش اندازه میوه.
- جلوگیری از سال آوری و تنظیم میوه دهی مناسب سالیانه.
- كاهش ریزش محصول.
- كاهش پدیده ترشیدگی میوه به ویژه در مناطق مرطوب، با افزایش امكان تهویه بیشتر درون خوشه ها.
- كاهش فشردگی میوه ها در خوشه و در نتیجه كاهش میزان ساییدگی و بد شكلی آنها.
- افزایش سرعت رسیدگی میوه ها و بهبود رنگ گیری آنها.
- كاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشكیدگی خوشه خرما.
روش های تنك كردن خرما :
1. كاهش تعداد خوشه ها
2. تنك كردن خوشه ها
3. تنك كردن با استفاده از مواد شیمیایی
1.كاهش تعداد خوشه ها :
روش ستنی و متداول تنك كردن در مناطق خرما خیز دنیای جدید و قدیم، قطع كامل تعدادی از خوشه ها است. این روش بر اساس نسبت برگ به خوشه انجام می شود.
مناسبترین نسبت برگ به خوشه برای اكثریت ارقام خرما 10 برگ به یك خوشه می باشد. در كاهش تعداد خوشه ها رعایت دو نكته ضروری است:
- حذف خوشه های ضعیف و تلقیح نشده.
- رعایت تعادل خوشه ها روی درخت.
در شرایط ایران معمولاً نخل كاران، تمام خوشه های ظاهر شده در دو سال اول را به منظور تقویت درخت حذف می كنند و در سال سوم تعداد محدودی خوشه (3-2) خوشه نگهداری می كنند و به تدریج با افزایش سن درختان تعداد خوشه ها افزایش می یابد تا اینكه نهایتاً روی هر درخت 12-10 خوشه نگهداری می كنند..
مدیریت مبارزه با آفات وبیماریهای مهم خرما:
زنجرك خرما یكی از آفات زیان آور مناطق خرما خیز كشور می باشد. حشرات بال دار و پوره های آن بوسیله خرطوم خود شیره برگ ها و مواد سبزینه را مكیده و فضولات شیرین و چسبناكی از خود در بالا و زیر برگ ترشح می كنند و در نتیجه میوه های خرما ریخته و آنچه می ماند نامرغوب و لاغر و غیر قابل مصرف می شود. بر اثر حمله آفت تمام اعضای فوقانی درخت چسبناك می گردند و به همین مناسبت این آفت را در جنوب كشور شیره یا عسلك خرما می گویند.
خروج پوره های نسل تابستانه زنجرك از اوسط تیرماه تا اواسط شهریور ماه ادامه می یابد. نشو و نمای پوره های نسل تابستانه زنجرك از اواسط تیر ماه با باز شدن تخم ها آغاز و تا اواخر مهر ماه به طول می انجامد. زنجرك های بالغ نسل دوم یا تابستانه پس از جفتگیری تخم ریزی می نمایند. تخم گذاری زنجرك های ماده از شهریور ماه تا اواخر مهر ماه ادامه پیدا می كند.
این تخم ها نسل زمستانه را تولید خواهد كرد و فصل زمستان را به حال تخم در داخل برگ ها باقی می مانند. در اواخر اسفند پوره های زمستانه ظاهر می شوند. به طور كلی در مناطق خرما خیز كشور دوره كامل نشو و نمای زنجرك از بدو تخم گذاری الی مرگ آن در نسل زمستانه حدود 270-255 روز و در نسل تابستانه حدود 118-105 روز طول می كشد.
روش های كنترل
مبارزه شیمیایی:
مناسب ترین زمان سم پاشی موقعی است كه 40-30 درصد (بسته به نوع منطقه و شدت آلودگی تخم روی برگ ها) تخم ها تفریغ شده باشند. سم پاشی نوبت اول یك هفته الی ده روز پس از گرده افشانی درختان خرما و سم پاشی دوم پس از برداشت محصول خرما توصیه می شود. مهم ترین سمومی كه در شرایط فعلی می توان به كاربرد عبارتند از:
دیازینون 60% به نسبت 2-5/1 در هزار مخلوط در آب.
اكتلیك اموسیون 50% به نسبت دو در هزار مخلوط در آب.
اخیراً استفاده از حشره كش رلدان (40% EC) به غلظت 2 در هزار جهت مبارزه با زنجرك خرما توصیه شده است.
كرم میوه خوار خرما :
مشخصات ظاهری:
حشره بالغ پروانه ای به رنگ خاكستری مایل به سفید با پولك های نقره ای است و در سطح بدن نقطه های كوچك قهوه ای دارد. شاخك ها نخ مانند و عرض بدن با بال های باز 13-11 و طول آن 8-6 میلی متر می باشد. تخم كروی شكل به قطر یك میلی متر و به رنگ سفید شیری می باشد. لارو آفت به رنگ سفید مایل به زرد، كمی صاف و براق و به طول 12-10 میلی متر است. شفیره بیضی شكل و دو سر آن كشیده، به رنگ زرد و طول 15 میلی متر است.
روش های كنترل :
الف) مبارزه بیولوژیك :
در مناطق خرما خیز ایران چهار نوع زنبور پارازیتویید وجود دارند كه از لاروهای میوه خوار خرما تغذیه می نمایند.
ب) مبارزه مكانیكی :
1. پوششانیدن خوشه ها پس از گرده افشانی با كاغذهای مخصوص، پارچه و یا الیاف خرما و باز كردن آن پس از 30 الی 45 روز به صورتی كه در بعضی مناطق سیستان و بلوچستان متداول است تا حدود زیادی از شدت خسارت آفت می كاهد. زیرا در این مدت حشره بالغ نمی تواند روی خوشه و میوه های خرما تخم ریزی نماید و در نتیجه میوه های خرما از ریزش و آسیب دیدگی محفوظ می مانند.
ج) مبارزه زراعی و مكانیكی :
جمع آوری و انهدام میوه های آلوده، انجام عمل هرس دمبرگ و حذف الیاف اطراف تنه (پناهگاه زمستانگذرانی لارو) می تواند در كاهش آلودگی مؤثر باشد.
سموم توصیه شده برای مبارزه باآفت عبارتند از :
-دیازینون به نسبت 2 در هزار .
-اكتیلیك (پیریمیفوس متیل) امولسیون50% به نسبت دو در هزار مخلوط با آب .
در نخلستان هایی كه زنجرك خرما و كرم میوه خوار به صورت توأم وجود دارند كاربرد یكی از سموم بالا هر دو آفت را كنترل می كند.
كرم گرده خوار خرما :
این آفت در تمام مناطق خرما خیز كشور وجود دارد. خسارت آفت از هنگام تركیدن غلاف های خرما شروع می شود. لاروهای جوان در بهار از گرده های خرما تغذیه كرده و سبب می شود خوشه ها شكل اصلی خود را از دست داده و با وجود بودن رطوبت در بهار و حمله قارچ ها و باكتری ها خوشه های آفت زده سیاه شوند.
مبارزه :
آفت گرده خوار خرما نیاز به مبارزه جداگانه ندارد. در مناطقی كه با لاروهای میوه خوار و زنجرك خرما مبارزه می شود این آفت نیز كنترل می گردد.
بیماری ها :
بیماری پوسیدگی گل آذین خرما :
بیماری پوسیدگی گل آذین خرما (خامج) از مهم ترین بیماری های نخلستان های كشورهای اطراف خلیج فارس از جمله ایران است. اولین علائم آلودگی در هنگام ظهور اسپات یعنی اواخر زمستان و یا اوایل بهار به صورت لكه های قهوه ای كمرنگ دیده می شود. بیماری ابتدا از قسمت انتهایی غلاف كه نرم تر است. شروع شده و سپس به قسمت های دیگر غلاف گسترش می یابد.
گسترش بیماری بستگی زیاد به شرایط آب و هوایی دارد. در صورتی كه آب و هوای منطقه برای رشد سریع گل آذین مناسب باشد، اسپات ها زودتر توسعه یافته و باز می شوند و در نتیجه قسمت های آلوده در برابر هوای خشك قرار گرفته و آلودگی در بین بافت های عمیق تر اسپات ها، گسترش نخواهد یافت. بنابراین تأخیر در رشد سریع و مداوم اسپات ها، زمان توقف آنها بین قاعده آلوده برگ ها را بیشتر و در نتیجه احتمال نفوذ قارچ در میان بافت های اسپات و رسیدن به گل را افزایش می دهد.
عارضه خشكیدگی خوشه خرما :
علائم عارضه :
عارضه در مرحله تبدیل خلال به رطب ظاهر می شود. پژمردگی ناگهانی میوه ها طی دو الی سه روز و در ادامه، خشكیدن خوشه ها طی یك الی دو هفته از مهم ترین علائم عارضه می باشد. در برخی ارقام (مضافتی) نوارهای قهو ه ای رنگ در بالا (غالباً) و یا زیر محور اصلی خوشه ها دیده می شود.
عامل عارضه :
1. عوامل آب و هوایی به ویژه دو فاكتور دمای بالا و رطوبت نسبی پایین نقش اصلی را در بروز و تشدید عارضه ایفا می كنند. وزش بادهای گرم و خشك نیز در تشدید عارضه بسیار مؤثر می باشد. در رقم مضافتی عارضه معمولاً در شرایط دمایی بالاتر از 43 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی كمتر از 25% بوقوع می پیوندد.
2. چندین گونه قارچ بیماری زا از خوشه های مبتلا به عارضه جداسازی و گزارش شده اند ولی در آزمون های بیماری زا هیچ كدام موفق به ایجاد علائم عارضه نشده اند. در بین قارچ های جدا شده فقط قارچ به عنوان یك عامل ثانویه زنده تحت تنش های خشكی و گرمایی باعث تشدید عارضه شده است.
راهكارهای كاهش خسارت عارضه :
1. آبیاری نخلستانهای آلوده به عارضه با دور 7-4 روز یكبار بر حسب شرایط منطقه و بافت خاك به ویژه در طول دوره بحران ایجاد عارضه (در خا ك های با بافت سبك آبیاری 4 روز یكبار و خاك های با بافت سنگین 7 روز یكبار).
2. پوشش خوشه ها با سبد حصیری در ابتدای مرحله خارك (تغییر رنگ میوه ها) كه علاوه بر كاهش خسارت عارضه باعث بهبود خواص میوه گردیده است.
3. حذف یك سوم نوك خوشه ها در مرحله گرده افشانی كه علاوه بر كاهش خسارت عارضه باعث بهبود خواص كمی و كیفی و بازار پسندی میوه ها می گردد.
4. تنظیم نسبت برگ به خوشه به نسبت 10 به 1، 8-6 هفته بعد از گرده افشانی.
5. آرایش مناسب خوشه 8-6 هفته بعد از گرده افشانی.
6. میانه كاری با محصولاتی نظیر یونجه، شبدر و سورگوم در كاهش خسارت عارضه بسیار مؤثر می باشد.
7. محلول پاشی با كود سولفات پتاسیم خالص (K2SO4) به نسبت 5 در هزار به ترتیب 2، 6، 10 و 15 هفته بعد از گرده افشانی تؤام با تغذیه بهینه درختان خرما با كودهای پر مصرف (ازت، فسفر، پتاس) و كم مصرف (آهن، روی، مس، منگنز و ....) بر اساس آزمون خاك و به روش چالكود در كاهش خسارت عارضه بسیار مؤثر می باشد.
8. احداث بادشكن در حاشیه باغ های جدید الاحداث.
9. مبارزه به موقع با آفات زیان آور به میوه و خوشه های خرما شامل كنه تارتن خرما، سوسك شاخ دار، زنجرك خرما و كرم میوه خوار
10. به كارگیری راهكارهای فوق به صورت تلفیقی، در قالب طرح پایلوت بررسی نقش عوامل به زراعی در كاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشكیدگی خوشه های خرما، در منطقه جیرفت توانسته است خسارت عارضه را از 50% در تیمار شاهد به زیر 5 درصد در تیمارهای تلفیقی عوامل به باغی كاهش دهد.
درخت خرما (بخش اول)
منبع : http://elmekeshavarzi.ir
| .: نظر شما در مورد این مطلب:. |
|
|
|
درباره ما
تماس با ما