روش‌های مختلف تولید سبزی

۱. تولید سبزی در سطوح خانه یا باغ‌های خانوادگی (Home gardening)

• سبزیجات رشد محدود کشت می‌شوند.
• داشتن یک سرگرمی در ساعات بیکاری
• صرفه‌جویی در وقت (برای خرید)
• در اختیار داشتن سبزی تازه در هر موقع که لازم باشد.
• راندمان بیشتر در واحد سطح به‌ویژه در مورد سبزیجاتی مثل: گوجه‌فرنگی، بادمجان، فلفل
• بهداشتی بودن
• تاریخ کشت را می‌توان تنظیم کرد.
•  قیمت سبزی مناسب است.
• کمک به زیباسازی محیط از طریق ایجاد فضای سبز

۲. تولید سبزی برای بازارهای محلی (Market gardening)

• در حومه شهر به فاصله  ۱۵-۱۰ کیلومتر کاشته شده و به مصرف همان شهر می‌رسد.
• سبزیکاری متراکم می‌باشد.
• بسته به ذائقه مردم شهر
• گران بودن زمین‌های اطراف و به علت هزینه‌های زیاد این نوع سبزیکاری جای خود را به سایر شیوه‌ها داده است.

۳. تولید سبزی برای مناطق دور دست (Truck gardening)

• اکثر واحدهای تولید سبزی در کشور ما از این نوع هستند.
• این واحدها در فواصل دورتری از شهرها مثلا ۱۰۰- ۵۰ کیلومتر قرار دارند.
• سبزی‌های مقاوم در برابر حمل و نقل در این واحدها کشت می‌شوند.
• به خدمت گرفتن یا انجام زراعت مکانیزه یا نیمه‌مکانیزه در تولید سبزی در این واحدها مقرون به صرفه است.
• یکی از ویژگی‌های عمده این سبزیکاری این است که کشت به‌صورت انتخابی انجام می‌شود.

۴. تولید سبزی برای فرآوری (Processing gardening)

• حفظ کیفیت سبزی
• کشت به روش مستقیم انجام می‌شود.
• همزمان رسیدن گیاهان به منظور برداشت مکانیزه
• کشت در زمین‌های حومه شهری که قیمت ارزانی دارد انجام می‌شود.
• استفاده از بذر، کود و سایر تسهیلات ویژه
• تولید سبزی‌ها به قیمت ارزان
• وجود کارخانه‌ها و صنایع تبدیلی در نزدیک محل کاشت

۵. تولید سبزی‌های پیش‌رس (Forcing gardening)

• استفاده از گلخانه و تونل برای ایجاد شرایط ایده‌آل تولید سبزی
• بیشتر در داخل و اطراف شهرهای بزرگ و صنعتی انجام می‌شود.
• بسیار متراکم است.
• مقرون به صرفه اقتصادی است.

شرایط سبزیکاری

شرایط سبزیکاری بستگی به: عوامل اقتصادی، قوانین تولیدی و عوامل طبیعی دارد.

عوامل اقتصادی

عوامل اقتصادی بستگی به عرضه، تقاضا، بازار و بازاریابی، قیمت، وسایل حمل و نقل، نیروی کار دارد. عواملی از قبیل مدیریت، نیروی انسانی و اقتصاد ملی و محلی در تعیین یک واحد تولید تاثیر می‌گذارند. بنابراین قبل از تولید سبزی، باید اطلاعات کافی در زمینه نحوه بهره‌برداری و چگونگی به روش رساندن محصول کسب کرد. سبزی‌ها را نمی‌توان همانند سایر محصولات کشاورزی برای مدت زیادی در انبار نگهداری نمود، مضافاً اینکه ایجاد انبار و سردخانه خود مستلزم هزینه زیادی است.

برای بدست آوردن حداکثر استفاده از سبزیکاری باید در درجه اول بازار فروشی موجود باشد. به همین علت باید از تولید سبزی اطلاعاتی در مورد بازار فروش و بازاریابی جمع‌آوری کرد. بازار فروش و بازاریابی بستگی به تقاضا دارد. تقاضا نیز خود بستگی به عواملی متعددی از جمله میزان جمعیت و عادات غذایی افراد و درآمد سرانه دارد. سبزی‌های مختلف با توجه به شرایط آب و هوایی می‌توانند در ایران در هر چهار فصل تولید شود و به بازار مصرف عرضه شوند. در عرضه سبزی‌ها عواملی چون راه‌های ارتباطی شهرهای کوچک و بزرگ، کارخانه‌های تبدیلی، اطلاعات انبارداری، تاسیسات گلخانه‌ای و دانش صحیح تغذیه نقش دارد و گاهگاهی نوساناتی به علت زمان متغیر برداشت محصول و تغییر ناگهان آب و هوا در عرضه بازار بوجود می‌آید. قیمت‌ها به حاصل نوسانات عرضه و تقاضا بستگی دارد. در صورتی که عرضه و تقاضا متعادل نباشد، همواره نواسات قیمت به همراه است. باید بین محل تولید و مصرف جاده‌های قابل استفاده و وسایل حمل و نقل کافی وجود داشته باشد. چرا که سبزی‌ها پس از برداشت هنوز فعالیت حیاتی دارند و واکنش‌های متابولیسمی همواره خواص درونی و بیرونی سبزی‌ها را تغییر می‌دهد، که این امر باعث از دست دادن آب و شادابی سبزی شده و در نهایت منجر به پژمردگی آن می‌شود. در سبزیکاری بیش از سایر رشته‌های تولید کشاورزی به نیروی کارگر احتیاج است و بسیاری از کارها مثل کاشت بذر در خزانه و انتقال گیاهان به زمین اصلی و برداشت محصول در سراسر جهان با دست انجام می‌گیرد.

قوانین تولیدی

• قانون لیبیگ: عملکرد هر محصول بستگی به آن ماده غذایی دارد که مقدار آن درخاک در حداقل باشد.
• قانون ولنی و لیبشر: قانون لیبیگ زمانی موثر است که سایر عوامل تولیدی در حد اپتیمم باشد.
• قانون میچرلیخ: افزایش عامل متغیر تولید تا آنجا موجب بهره‌وری است که بازده مادی بیشتر از هزینه‌های اضافی باشد.
• قانون بوگسلاوسکی: افزایش عوامل تولیدی افزایش محصول را به دنبال دارد ولی این افزایش در یک محدوده اپتیمم به حالت تقریباً ثابت باقی می‌ماند.