بادمجان Eggplant) یا Aubergine یا (Bringal

با اسم علمی Solanum melongena و متعلق به خانواده Solanaceae.

بادمجان بومی جنوب شرقی آسیا و احتمالاً هند است و کشت آن در هندوستان از یک سابقه طولانی برخوردار است. چین مرکز ثانویه آن به حساب آمده و مدارک موجود نشان می‌دهند که این گیاه در قرن پنجم میلادی در چین کشت می‌شده است. بادمجان در تهیه غذاهای مختلف و انواع ترشی به کار می‌رود. دارای مقدار زیادی املاح معدنی به ویژه پتاسیم، گوگرد و فسفر است. همچنین دارای ویتامین‌های A و C است. امروزه اهمیت بادمجان به علت طعم و مزه، قابلیت حمل نقل خوب و شرایط ویژه کنسروکردن آن  می‌باشد.

از نظر گیاهشناسی در مناطق گرم و استوایی یک گیاه چندساله است ولی در مناطق معتدله و سرد به صورت یک سبزی یک ساله کشت می‌شود زیرا بوته آن در اثر سرمای زمستان خشک شده و از بین می‌رود. بوته آن قوی‌تر از گوجه فرنگی است. دارای ساقه قوی و خشن و تا حدودی چوبی است. ارتفاع بوته بین ۶/۰ تا ۱ متر است. برگ‌ها پهن و کشیده بوده و به طور متناوب روی ساقه قرار دارند و شاید پوشیده از کرک باشند. میوه آن سته و دارای شکل، رنگ و اندازه بسیار متنوع است. شکل میوه ممکن است قلمی و کشیده و یا در برخی از ارقام نظیر بادمجان‌های دلمه‌ای، عرض میوه بیشتر از طول آن باشد. میوه بادمجان به رنگ‌های سیاه، ارغوانی، بنفش، بنفش مایل به سیاه و سفید دیده می‌شود. کاسبرگ‌های سبز و گوشتی همراه با میوه رشد کرده و در برخی از ارقام کاسبرگ‌ها دارای خارهای ریزی هستند. هنگام برداشت میوه بادمجان، کاسبرگ‌ها با قسمتی از دمگل همراه میوه جدا می‌شوند. بادمجان گیاهی خودگشن است و گل‌ها به رنگ بنفش و گاهی سفیدرنگ دیده می‌شوند.

بادمجان دارای واریته‌های متعددی است که سه تا از متداولترین آنها که در ایران نیز در سطح وسیع کشت و کار می‌شوند عبارتند از:

الف- بادمجان قلمی(Snake eggplant): با نام علمی S. m. var. serpentinum که دارای میوه دراز و باریک به طول حدودcm  ۳۰-۲۵ و به قطرcm  ۴-۳ می‌باشد.

ب- بادمجان معمولی یا آمریکایی(Common eggplant): با نام علمیesculentum S. m. var. ارتفاع بوته بین ۶۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و طول میوه ۳ تا ۴ برابر عرض آن است.

ج- بادمجان دلمه‌ای یا بادمجان درشت آمریکایی(Dwarf  eggplant): با نام علمی S. m. var. depressum بوته آن پاکوتاه و عرض میوه حدود ۲ برابر طول میوه می‌باشد. طول دوره رشد آن کوتاه‌تر از دو نوع قبلی است و برای مناطقی که دوره رشد کوتاه دارند توصیه می‌شود.

چون یک سبزی فصل گرم است در دماهای نسبتاً بالا رشد خوبی دارد. به سرما و یخبندان حساس است و در بین سبزیجات خانواده سولاناسه، حساس‌ترین سبزی به دمای پایین است (دماهای کمتر از C°۱۶ می‌تواند برای آن خسارت بار باشد). بهترین دما در روز C°۲۹-۲۴ و در شب C°۲۴-۱۸ می‌باشد. در زمین‌های مرطوب و سرد نیز محصول خوبی نمی‌دهد و به طور کلی به گرما و آفتاب فراوان نیاز دارد. شرایط آب و هوایی مناسب برای آن شبیه گوجه فرنگی است ولی بادمجان نسبت به گرما مقاومت بیشتری دارد. در کشت‌های گلخانه‌ای و در فصل زمستان، کاهش نور و همچنین کاهش دمای هوا و به ویژه سردشدن خاک می‌توانند باعث اختلالاتی نظیر بدشکل شدن میوه‌ها و ریزش گل‌ها و غنچه‌ها گردند.

خاک مزرعه باید عمیق، حاصلخیز و زهکشی خوبی داشته باشد و ترجیحاً از نوع شنی لومی باشد. pH  مناسب برای آن ۵/۶-۵/۵ است. نحوه تهیه و آماده سازی زمین شبیه گوجه فرنگی است. مصرف۴۰ -۳۰  تن در هکتار کود دامی قابل توصیه است. نیازهای کودی آن شبیه گوجه فرنگی است اما چون بادمجان برای مدت نسبتاً طولانی زمین را اشغال می‌کند بنابراین مصرف کود ازته به صورت سرک در دو، سه نوبت و در هر نوبت به میزان Kg/ha ۴۰-۳۰ توصیه می‌گردد. اولین نوبت کود ازته سرک نیز حدود ۳ تا ۴ هفته بعد از کاشت می‌باشد.

کشت آن به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم (نشایی) انجام می‌گیرد. بذر بادمجان برخلاف گوجه فرنگی دوره استراحت طولانی دارد و چون نشاهای جوان از رشد کندی برخوردارند لذا مدت ماندگاری بوته‌ها در خزانه کمی بیشتر از گوجه فرنگی است و حدود ۸ تا ۱۲ هفته به طول می‌انجامد. گفته می‌شود که بذرهای دوساله آن از بیشترین میزان قوه نامیه برخوردارند. کشت آن به صورت جوی و پشته‌ای و فاصله دو ردیف کاشت (عرض پشته) کمی بیشتر از گوجه فرنگی و ممکن است تاcm  ۱۲۰ در نظر گرفته شود. فاصله بوته‌ها بر روی ردیف‌ها نیز بیشتر از گوجه فرنگی و احتمالاً بهcm  ۱۰۰-۸۰ می‌رسد. عمق کاشت بذر هم حدودcm  ۵/۱-۱ است.

در کشت مستقیم، زمان بذرپاشی در فصل بهار و پس از رفع خطر سرماهای بهاره است. در کشت نشایی نشاها را در مرحله چهار برگه‌شدن و به محض مساعد شدن هوا و برطرف شدن سرما به زمین اصلی منتقل می‌سازند.

مبارزه با علف‌های هرز و انجام سله شکنی در اوایل رشد بسیار ضروری است. برای افزایش اندازه و کیفیت میوه، هرس و کم کردن تعداد گل‌ها بعد از تشکیل میوه‌ها الزامی است. در برخی موارد بر روی ساقه اصلی چهار ساقه فرعی را حفظ کرده و بقیه را حذف می‌نمایند.

میوه بادمجان معمولاً در چند مرحله و به کمک دست برداشت می‌شود. اگر بخواهیم میوه کیفیت خوراکی خوبی داشته باشد بایستی در مرحله نارس و درحالی که پوست میوه هنوز روشن و براق است یعنی قبل از آن که پوست سفت و سخت شده و بذور بزرگ شوند برداشت گردد. میوه پس از رسیدن کامل و پررنگ شدن مدت زیادی روی بوته باقی می‌ماند بدون آن که زیاد ماندن روی بوته تغییری در کیفیت آن ایجاد کند. میوه برداشت شده، کاسبرگ‌های بزرگ و بعضاً قسمتی از ساقه سخت و چوبی را نیز به همراه دارد و چون پوست میوه حساس بوده و به راحتی سوراخ می‌شود بایستی دقت کرد که به هنگام برداشت و بسته بندی این ساقه سخت و چوبی بدنه میوه‌های دیگر را خراش ندهد زیرا این امر از کیفیت محصول و بازار پسندی آن می‌کاهد.

به طور کلی میوه بادمجان را نمی‌توان برای مدت طولانی نگهداری و انبار کرد. در دمای C°۱۵-۱۰ و رطوبت نسبی ۹۵%  به مدت ۱۰-۷ روز می‌توان میوه را با شرایط و کیفیت خوب نگهداری کرد. باید توجه داشت که میوه‌های برداشت شده به سرما حساس بوده و اگر دمای انبار کمتر از C°۱۰ باشد به شدت آسیب دیده، سطح آن‌ها لکه‌دار و حفره حفره شده و یا پوسیده می‌گردند.