کاسنی

نام انگلیسی:Chicory

نام علمی:Cichorium intybus

تیره:Compositea

گیاهی پایا، علفی به ارتفاع ۵/۰ – ۵/۱ متر است. ریشه ای قوی و دراز ( ۵/۰ – ۱ متر ) به رنگ قهوه ای دارد. برگهای آن متناوب و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف رگبرگ میانی است. برگهای قاعده ساقه عموما دراز و دارای بریدگیهای مشخص است ولی در قسمت انتهایی و طول ساقه برگها عموما کوچک است. گلهایی مجتمع به شکل گل آذین کاپیتول مرکب از گلهای زبانه ای به رنگ آبی زیبا دارد که در فاصله ماههای تیر تا اواخر شهریور و گاهی دیرتر ظاهر می شود. میوه آن فندقه، چهار سطحی، نسبتا مسطح ومنتهی به مجموعه ای از فلسهای بسیار کوچک است.

قسمت های مورد استفاده: برگ، ریشه و دانه.

زیستگاه و گردآوری: کاسنی در زمینهای نسبتا مرطوب کناره جاده ها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع غالب نواحی اروپا تا سوئد، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال آفریقا به حالت خودرو و در آمریکای شمالی به حالت نیمه وحشی می روید. برای پرورش آن دانه گیاه را در اوایل اردیبهشت بر روی خطوطی به فواصل ۲۰ -۴۰ سانتمتر از یکدیگر می کارند. در آفتاب یا با حرارت آن را می خشکانند.

ایران: این گیاه در نواحی مختلف ایران پراکندگی وسیع دارد که از جمله می توان دامنه های کم ارتفاع البرز، اطراف تهران، رضاییه و نواحیه مختلف گیلان مانند لاهیجان و رشت، فارس، بلوچستان و نواحی کوهستانی خراسان را نام برد.

ترکیبات و اثر: برگ کاسنی دارای گلیکوزید تلخی به نام سیکورین و مقدار موسیلاژ، پکتین و اسانس است. این گیاه در پزشکی سنتی بسیار اهمیت داشته است به طوری که ابوعلی سینا رساله ای در مورد این گیاه و خواص آن نوشته است. کلیه قسمت های گیاه مخصوصا ریشه و برگ آن محرک صفرا است و به هضم کمک می کند. اثر آن در نارساییهای کبدی ، قولنجهای کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است.

مصرف: از دم کرده ۸ – ۱۵ در هزار برگهای تازه و یا جوشانده برگهای خشک، دم کرده یا جوشانده ۱۵ – ۲۰ در هزار ریشه در پزشکی سنتی استفاده می شود. برای مصرف کودکان ۵۰۰ گرم قند را در نیم لیتر شیره گیاه حل می کنند و می جوشانند تا به غلظت شربت در آید و سپس به مقدار ۳ – ۴ قاشق صبح ناشتا مصرف می کنند.