سرخارگل
|
نام انگلیسی: |
Purple coneflower |
|
نام علمی: |
Echanacea purpurea |
|
خانواده: |
Asteraceae |
مقدمه
گونه‌های مختلف سرخارگل گیاهانی هستند که در گذشته نزد بومیان آمریکایی از اهمیت فراوانی برخوردار بوده‌اند.آنها از این گیاهان برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند مار گزیدگی، بیماری‌های دهان ودندان، معالجه انواع مسمومیت‌ها، بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش،مخملک، سفلیس و مالاریا استفاده می‌کردند.
نام جنس اکیناسه از کلمه یونانی اکینو به معنی خارپشت گرفته شده که نشان دهنده خاردار بودن گل‌های این گیاه می‌باشد. این نام برای اولین بار، اواخر سال۱۷۰۰ توسط کنرادمانخ گیاه شناس معروف آلمانی به این گیاه اطلاق شد.
نسخ پزشکی بجا مانده از مردم بومی امریکا بین سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۰ نشان می‌دهد که سرخار گل از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی نزد آنها بوده است. به طوری که مردم قبیله چینی از سرخارگل برای معالجه زخم‌های دهان و لثه، مردم قبیله چوکتانز برای مداوای سرفه و سوءهاضمه، اهالی قبیله کراو برای درمان سرماخوردگی ،دندان درد و قولنج، مردم قبیله داوار برای معالجه سوزاک، بوکیان قبیله اوماها برای معالجه بیماری‌های عفونی و بالاخره مردم قبیله هیداستا به بیماری‌های عفونی و بالاخره مردم قبیله هیداستا به بیماری‌های عفونی و بالاخره مردم قبیله هیداستا به عنوان ماده‌ای تقویت کننده استفاده می‌کردند.
در ۵۰ سال اخیر تحقیقات زیادی روی خواص تقویت کنندگی سیستم ایمنی بدن توسط گونه‌های مختلف سرخارگل، متمرکز شده است. بیشترین مطالعه و تحقیقات در این زمینه بر روی گونه پورپورآ انجام شده است. در حال حاضر در اکثر منابع معتبر از پیکر رویشی گونه‌های پورپورآ، آنگوستی فولیا و پالیدا و همچنین از ریشه‌های هر یک از گونه‌های مذکور به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آنها به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است. مصرف گونه پالیدا در صنایع داروسازی از دو گونه دیگر کمتر است.
مواد موثره موجود در ریشه و پیکر رویشی گ.نه‌های مختلف سرخارگل خاصیت ضد قارچ، ضد باکتری و ضد ویروسی داشته و از آنها داروهای پیشگیری کننده و همچنین معالجه کننده سرماخوردگی و بیماری‌های تنفسی تهیه می‌شود. مواد موثره گونه‌های مختلف سرخارگل همچنین با افزایش تولید ایمونوگلوبولین ج در خون سبب تقویت سیستم دفاعی بدن می‌شوند. از مواد موثره گیاه سرخار گل (گونه پورپورآ)توسط مولف، دارویی با نام تجاری ایمونوفین برای استفاده در صنعت پرورش طیور تهیه و به بازار دارویی کشور عرضه شده است. مصرف این دارو(به مقدار یک لیتر در۱۰۰۰لیترآب) سبب تقویت سیستم ایمنی بدن طیور شده و از ابتلای آنها به بیماری‌های عفونی، قارچی و ویروسی به شدت جلوگیری می‌کند.
گونه‌های مختلف سرخارگل در بعضی کشورهای اروپایی و آمریکایی به عنوان گیاهان زینتی در پارک‌ها و باغ‌ها کشت می‌شوند.
سرخارگل در فلور گیاهی کشور ما وجود نداشته و بذر آن (گونه پورپورآ) برای اولین بار در سال۱۳۷۲ توسط مولف به ایران وارد شده و نام سرخارگل برای آن انتخاب گردیده است.هم اکنون این گیاه در سطوح وسیعی در برخی نقاط کشور کشت می‌شود.
مشخصات گیاه
گونه‌های مختلف سر خار گل، گیاهانی علفی و چند ساله هستند. این گیاهان متعلق به تیره کاسنی (گل ستاره‌ای‌ها) بوده و منشاء آنها شمال آمریکا گزارش شده است. این گیاهان در شمال رودخانه میسوری آمریکا به صورت خودرو می‌رویند.
گونه آنگوستی فولیا و پالیدا از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به یکدیگر دارند.
در حالیکه شباهت گونه پورپورآبا دو گونه مذکور کمتر است.
برخی از مشخصات گیاه شناسی گونه‌های مختلف سر خارگل
|
اندام گیاه |
گونه پورپورآ |
گونه آنگوستی فولیا |
گونه پالیدا |
|
ارتفاع بوته |
۸۰تا ۱۵۰سانتی متر |
۴۰تا۶۰سانتی متر |
۶۰تا ۹۰ سانتی متر |
|
ریشه |
ریشه مستقیم است و به طور عمیق در خاک فرو می‌رود، ریشه دارای انشعاب‌های فراوانی است. رنگ ریشه بین سرخ تا سفید مات متغیر است. ریشه دارای ریزوم کوتاهی است که در قسمت فوقانی آن جوانه‌های رویشی قرر گرفته‌اند.ریشه کم وبیش معطر است. |
ریشه مستقیم و به طور عمیق در خاک فرو می‌رود. انشعاب‌های ریشه از گونه پورپورآکمتر است.ریشه معطر می‌باشد. |
مشابه ریشه گونه آنگوستی فولیا می‌باشد ولی از آن کمی ضخیم‌تر است. |
|
ساقه |
استوانه‌ای، مستقیم و محکم است.ساقه دارای انشعاب‌های فراوانی است. رنگ ساقه سبز و یا گاهی به علت وجود آنتوسیانین ها به رنگ آبی یا قرمز مشاهده می‌شود. ساقه پوشیده از کرک‌های زبر است. قسمت تحتانی ساقه ضخیم، تو خالی و فاقد کرک است. اواخر دوره رویش(پاییز) انتهای ساقه پهن و کم وبیش توخالی می‌شود. |
ساقه مستقیم، ساده و بدون انشعاب است. هنگام گلدهی ساقه ضخیم و توخالی می‌شود. |
ساقه مستقیم و معمولا" ساده است. دارای انشعاب‌های کمی (در حدود دو تا سه انشعاب) است. به لحاظ داشتن آنتوسیانین ها ساقه معمولا" رنگی است. ساقه پوشیده از کرک است و در مرحله گلدهی زخیم،چوبی و توخالی می‌شود. |
|
برگ |
برگ پهن، کم وبیش نیزه‌ای یا بیضوی شکل و به ندرت دندانه دار است. هر دو سطح برگ پوشیده از کرک‌های زبر و خشن است. رنگ برگ سبز تیره و سطح آن ناصاف است. برگ‌های پایینی نسبت به برگ‌های بالایی دمبرگ بلندتری دارند. طول برگ‌های پایینی ۲۵ تا۳۵ و عرض آنها ۷ تا ۱۲ سانتی متر است. برگ‌های بالایی از نظر اندازه از برگ‌های پایینی کوچک‌ترند و ناحیه میانی برگ کمی خمیده است. |
برگ طویل،نیزه‌ای یا طویل و بیضوی است. هر دو سطح برگ کرکدار است. رنگ برگ سبز تیره است. برگ‌های پایینی نسبت به برگ‌های بالاییدمبرگ بلندتری دارند. طول برگ‌های پایینی۱۵ تا۳۰ و عرض آنها ۱تا۵/۱ سانتی متر است. برگ‌های بالایی کوچک‌ترند و طول آنها۵/۰ تا ۵/۱ سانتی متر است. ناحیه میانی برگ کمی خمیده است. |
برگ طویل، نیزه‌ای و یا طویل و بیضوی است. هر دو سطح برگ سبز تیره است. طول برگ‌های پایینی ۱۵ تا۳۰ و عرض آنها ۱ تا۵/۳ سانتی متر می‌باشد. برگ‌های بالایی کوچک‌ترند و طول آنها ۴ تا ۱۴ و عرض آنها ۱ تا ۵/۱ سانتی متر می‌باشد. ناحیه میانی برگ کمی خمیده است. |
|
گل |
گل فنجانی شکل بوده و در انتهای ساقه‌های اصلی و فرعی ظاهر می‌شوند. گلچه های زبانه‌ای بلند و به طول ۴ تا۶ و عرض آنها ۵/۰ تا۶/۰ سانتی متر است. انتهای گلچه های زبانه‌ای بنفش تیره یا ارغوانی است. گل‌ها از خرداد تا شهریور ظاهر می‌شوند. |
گل فنجانی شکل بوده و در انتهای ساقه اصلی ظاهر می‌شوند. گلچه های زبانه‌ای کشیده به طول ۲ تا ۵/۳ و عرض ۳/۰ تا ۸/۰ سانتی متر است. انتهای گلچه های زبانه‌ای کمی خمیده و به طرف پایین است. رنگ گلچه های زبانه‌ای بنفش است. گل‌ها از خرداد تا شهریور ظاهر می‌شوند. |
گل فنجانی شکل بوده و در انتهای ساقه‌های اصلی و فرعی ظاهر می‌شوند. گلچه های زبانه‌ای بلند و به طول ۴ تا۹ و به عرض ۵/۰ تا ۸/۰ سانتی متر است. انتهای گلچه های زبانه‌ای به شدت به طرف پایین خمیده است. رنگ گلچه های زبانه‌ای بنفش است. گل‌ها از خرداد تا شهریور ظاهر می‌شوند. |
|
میوه |
میوه فندقه و چهار وجهی است. ضخامت قسمت فوقانی ۲ تا ۵/۲ میلی متر است . قسمت انتهای میوه خاکستری با خطوط قهوه‌ای است. وزن هزار دانه ۸/۳ تا ۵/۴ گرم است. |
میوه فندقه و چهار وجهی است.ضخامت قسمت میانی ۳ تا ۴ میلی متر و قسمت فوقانی آن۲ تا ۵/۲ میلی متر است. در قسمت انتهای میوه دارای پاپوسهای بلند به طول ۱ میلی متر و به رنگ قهوه‌ای است. رنگ میوه خاکستری مایل به قهوه‌ای تیره است. |
تمام اختصاصات میوه شبیه گونه آنگوستی فولیا می‌باشد و فقط از حیث ابعاد میوه گونه پالیدا پهن‌تر است. |
پیکر رویشی و ریشه این گیاهان حاوی مواد موثره ارزشمندی هستند. این مواد از نظر شیمیایی به گروه‌های مختلفی تعلق دارند. مهم‌ترین این ترکیب‌ها اسید کافئیک و مشتقات آن ،ترکیب‌های آلکیل آمیدی،پلی ساکارید ها و اسانس‌ها می‌باشند. مشتقات اسید کافئیک مانند اسید شیکوریک و اکیناکوزید در ریشه و پیکر رویشی گونه‌های مختلف سرخار گل وجود دارند. وجود اسید شیکوریک به مقدار زیادی در ریشه و پیکر رویشی گونه پورپورآ گزارش شده است. در ارقام اصلاح شده گونه پورپورآ، مقدار اسید شیکوریک به ۵/۴ درصد نیز می‌رسد. مقدار اکیناکوزید که از مشتقات دیگر اسید کافئیک می‌باشد، در ریشه دو گونه آنگوستی فولیا و پالیدا بیش از گونه پورپورآ گزارش شده است.
پیکر رویشی و ریشه هر سه گونه سرخار گل حاوی ترکیب‌های آلکیل آمیدی است. تحقیقات نشان می‌دهد که مقدار و تنوع این ترکیب‌های در گونه پورپورآ بیش از د. گونه دیگر است. تا کنون۱۱ ترکیب مختلف آلکیل آمیدی در پیکر رویشی و ریشه گونه پورپورآ شناسایی شده که مهم‌ترین آنها عبارتند از ایزوبوتیل آمید، متیل بوتیل آمید، و ۲-متیل بوتیل آمید. پلی ساکاریدها نیز از ترکیب‌های دیگری هستند که در اندام‌های هوایی گونه‌های مختلف سرخارگل وجود دارند. از بین پلی ساکاریدها مقدار اکیناسئین و اکینولون در دو گونه آنگوستی فولیا و پالیدا بیش از گونه پورپورآ است.
در ریشه هر سه گونه مذکور اسانس وجود دارد. مقدار اسانس در ریشه گونه پورپورآ۲/۰ درصد و در پیکر رویشی (در مرحله گلدهی)۱/۰ تا۶/۰ درصد است. مقدار اسانس در ریشه و پیکر رویشی گونه آنگوستی فولیا ۱/۰ درصد گزارش شده است.
مقدار اسانس در ریشه گونه پالیدا بیشتر از گونه‌های دیگر بوده و بین ۲/۰ تا۲ درصد گزارش شده است. مهم‌ترین ترکیب‌های اسانس گونه‌های مختلف سرخارگل (اعم از اسانس ریشه یا پیکر رویشی)را هومولن،کاریوفیلن و اکسید کاریوفیلن تشکیل می‌دهد.
ریشه و پیکر رویشی گونه‌های مختلف سرخارگل همچنین حاوی فلاونوئید،پلی استیلن و آلکالوئید می‌باشد. در پیکر رویشی این گیاهان وجود مقادیری از آلکالوئید پبرولیزیدین (مانند توسیلاگین و ایزوتوسیلاگین ) گزارش شده است.
نیازهای اکولوژیکی
بذور گونه‌های مختلف سرخارگل در دمای ۱۸ تا۲۶ درجه سانتی گراد سبز می‌شوند. رطوبت کافی نقش مهمی در سبز شدن بذرهای سرخارگل دارد. هرسه گونه سرخارگل در طول رویش به نور و هوای نسبتا گرم نیاز دارند. البته گونه‌هایی که به اروپا منتقل شده و کشت می‌شوند، به سرما مقاوم شده‌اند. به عنوان مثال ریشه گونه پورپورآ در زمستان دمای زیر صفر (تا۳۰-درجه سانتی گراد)را به خوبی تحمل می‌کند. با این حال کشت گونه‌های مختلف سرخارگل در مناطق سرد و مرطوب مناسب نبوده و علاوه بر تاثیر منفی در رشد و نمو گیاه سبب کاهش کمیت و کیفیت مواد موثره آنها می‌شود.
نیاز آبی گونه‌های آنگوستی فولیا و پالیدا متوسط است ولی نیاز آبی پورپورآبیش از دوگونه مذکور می‌باشد. چنانچه مقدار و پراکنش بارندگی سالانه مناسب باشد (۳۰۰تا۸۰۰ میلی متر) می‌توان این گیاهان را به صورت دیم کشت نمود. آبیاری مناسب گیاهان (به خصوص گونه پورپورآ) در مناطقی که میزان بارندگی مناسب نباشد،ضرورت دارد. آبیاری منظم و به موقع نقش مهمی در افزایش عملکرد محصول و همچنین افزایش مقدار مواد موثرا آنها دارد.
هر سه گونه سرخارگل به شرایط خاک یکسان نیاز دارند. خاک‌هایی با بافت متوسط، ضخامت زیاد،حاوی ترکیب‌های هوموسیو همچنین ازت کافی برای کشت گونه‌های مختلف سرخارگل توصیه می‌شود. ترکیب‌های آهکی نیز نقش مهمی در افزایش عملکرد ریشه و پیکر رویشی این گیاهان دارد.
گزارش‌های متعددی در رابطه با«پی اچ » مناسب خاک برای کشت گونه‌های مختلف سرخارگل وجود دارد.
در نیوزلند«پی اچ» برای گونه پورپورآو پالیدا۵/۵ تا ۵/۶ ولی برای گونه آنگوستی فولیا ۵/۷ گزارش شده است.
تناوب کشت
گونه‌های مختلف سرخارگل دو تا سه و حتی چهار سال در یک زمین باقی مانده و قابل برداشت هستند. از این رو باید با گیاهانی به تناوب کشت شوند که نه تنها زمین را از مواد و عناصر غذایی تهی نکرده بلکه از دوره رویشی کوتاهی نیز برخوردار باشند تا پس از برداشت فرصت کافی برای آماده سازی زمین وجود داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد، غلات گیاهان مناسبی برای تناوب کاشت با گونه‌های مختلف سرخارگل هستند. چرا که پس از برداشت آنها زمین از کیفیت مناسبی برای کاشت سرخارگل برخوردار می‌باشند.
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز
گونه‌های مختلف سرخارگل (به خصوص گونه پورپورآ)از گیاهانی هستند که در طول رویش به مواد و عناصر غذایی کافی نیاز دارند. کشت این گیاهان در خاک‌های فقیر و نامناسب علاوه بر کاهش عملکرد ریشه و پیکر رویشی موجب کاهش کمیت و کیفیت مواد موثره آنها نیز می‌گردد. تحققات انجام شده روی گونه پالیدا نشان می‌دهد، اگرچه افزایش ازت در خاک سبب افزایش عملکرد ریشه در این گونه می‌شود ولی به طور بارزی موجب کاهش مقدار اکینوزید آن می‌گردد.
هنگام آماده ساختن زمین، افزودن مواد و عتاصر غذایی مورد نیاز گیاه به خاک ضرورت دارد. اضافه کردن مقدار ۳۰ تن در هکتار کودهای حیوانی قبل از کشت و افزودن این کودها به گیاهانی که با سرخارگل به تناوب کشت می‌شوند، در بهبود رشد و افزایش عملکرد محصول موثر است. از سال دوم رویش نیز، اضافه کردن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان بر اساس وضعیت خاک، به خصوص ازت به صورت سرک علاوه بر بهبود رشد ونمو، عملکرد پیکر رویشی و ریشه، موجب بهبود کمیت و کیفیت مواد موثره گونه‌های سرخارگل می‌گردد. محققین معتقدند ازت، فسفر و پتاس باید به ترتیب به نسبت‌های ۱:۱:۲ در اختیار گونه‌های مختلف سرخارگل قرار داده شوند.
آماده سازی خاک
فصل پاییز، پس از برداشت گیاهانی که با گونه‌های مختلف گیاه سرخارگل به تناوب کشت شده‌اند، می‌بایست کودهای حیوانی و شیمیایی مورد نیاز به خاک اضافه شده و سپس شخم مناسبی (به عمق ۳۵ سانتی متر) زده شود. اوائل بهار و قبل از کاشت نیز کلوخ‌ها شکسته و پس از تسطیح باید بستر خاک را برای کشت آماده نمود.
تاریخ و فواصل کاشت
زمان مناسب برای کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی اواخر پاییز است. بذرها در ردیف‌هایی به فاصله ۴۰تا۵۰ سانتی متر کشت می‌شوند. عمق کاشت بذر گونه‌های سرخارگل باید یک تا دو سانتی متر باشد.
اواخر پاییز(آذر) زمان مناسبی برای کاشت بذر در خزانه هوای آزاد و اوائل اسفند ماه نیز زمان مناسب برای کشت بذر در خزانه زیر پلاستیک است.
در محیط خزانه (اعم از خزانه هوای آزاد یا زیر پلاستیک) بذرها در ردیف‌هایی به فاصله ۲۰ تا ۳۵ سانتی متری کشت می‌شوند. عمق کشت بذر باید۵/۱ تا ۲ سانتی متر باشد.
فاصله ردیف‌های کشت نشاء (حاصل از خزانه) در زمین اصلی ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر و فاصله دو بوته روی ردیف نیز ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر مناسب می‌باشد.
زمان مناسب برای تکثیر رویشی سرخارگل فصل پاییز(اوائل مهر) یا اوائل بهار (اواسط اردیبهشت) می‌باشد. در تکثیر رویشی فاصله مناسب برای انتقال بوته‌ها به زمین اصلی ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر می‌باشد.
روش کاشت
سرخارگل را می‌توان به وسیله بذر و یا از طریق رویشی تکثیر کرد.
بذرهای تازه برداشت شده سرخارگل از دوره خواب فیزیولوژِک برخوردارند، از این رو چند هفته پس از برداشت، بذرها برای کشت مناسب خواهند شد. اگرچه بذر گونه پورپورآ در مقایسه با دو گونه دیگر از قوه رویشی مناسب‌تری برخوردار است ولی تیمار چینه سرمایی به مدت یک تا چهار هفته در دمای صفر تا پنج درجه سانتی گراد سبب افزایش قوه رویشی بذر این گیاه می‌شود. بذرهای گونه آنگوستی فولیا در مقایسه با سایر گونه‌ها به دوره طولانی‌تر سرمادهی (۳ تا ۱۲هفته) نیازمند است.
کشت توسط بذر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌گیرد.
کشت مستقیم :در این روش بذرها را در زمان مناسب و به صورت ردیفی در زمین اصلی کشت می‌کنند. از آنجا که رشد اولیه این گیاهان بسیار کند است و بذرها برای سبز شدن به مقدار زیادی رطوبت نیاز دارند، لذا از این روش به ندرت استفاده می‌شود.
کشت غیرمستقیم: در این روش بذور را در خزانه هوای آزاد و یا خزانه زیر پلاستیک (که بستر آنها برای کشت کاملا" آماده شده است) کشت می‌کنند.در خزانه برای هر متر مربع به پنج گرم بذر با کیفیت مناسب نیاز است. بذرها با آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز سطح خزانه پس از ۱۰تا۱۴ روز سبز می‌شوند. هنگامی که نشاءها چهار تا شش برگی شدند، می‌توان آنها را به زمین اصلی منتقل کرد. انتقال نشاءها درمساحت های کوچک با دست و در سطوح وسیع کشت توسط ماشین نشاءکار انجام می‌گیرد. آبیاری نشاءها پس از انتقال به زمین اصلی ضروری است.
تکثیر رویشی: تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته انجام می‌گیرد. در این روش بوته‌های دو یا سه ساله سالم و عاری از هر گونه آلودگی را انتخاب کرده و از خاک خارج می‌کنند. هربوته را برحسب اندازه آن به پنج تا ده قسمت تقسیم و سپس آنها را در زمین اصلی کشت می‌کنند. هر قطعه ریشه باید حداقل دارای یک جوانه رویشی باشد.از آنجا که این روش وقت گیر بوده و هزینه زیادی نیز در بر دارد، لذا در مواقع ضروری و در سطح کوچک کشت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بعضی از کشورها برای تکثیر گونه پورپورآ از روش ریزازدیادی استفاده می‌شود.
مراقبت و نگهداری
آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز نقش مهمی در رشد و نمو گونه‌های مختلف سرخارگل دارد. علف‌های هرز را می‌توان به صورت مکانیکی با دست (در سطوح کوچک کشت و یا در سطح خزانه) و یا توسط کولتیواتور (در سطوح وسیع کشت) وجین کرد.
با استفاده از علف کش‌های شیمیایی مانند ترباسیل، پندیمتالین و اوریزالین می‌توان به صورت پیش رویشی علف‌های هرز سرخارگل را کنترل کرد.
اگرچه آفت یا بیماری خاصی روی گونه‌های سرخارگل گزارش نشده است، ولی بعضی آفات و بیماری‌ها می‌توانند صدماتی را در طول رویش گیاهان به محصول وارد کنند.
شته‌ها (متعلق به زی خانواده آفیدینه، جنس آفیس) مانند شته سبز هلو می‌تواند خساراتی را به گونه‌های مختلف سرخارگل وارد کند. این شته توسط خرطوم خود از شیره گیاه تغذیه کرده و گیاه میزبان به شدت ضعیف می‌شود و عوارض مختلفی مانند زردی، پیچیدگی برگ‌ها و ریزش گل و میوه را به وجود می‌آورد. این آفت این آفت روی برگ‌ها و سایر اندام‌های گیاه میزبان از خود مایع چسبناک و شیرینی به نام عسلک ترشح می‌کند. عسلک در واقع مدفوع شته است که بیش از ۶۰ درصد آن را مواد قندی تشکیل می‌دهد. عسلک ها محیط مناسبی را برای تکثیر قارچ‌های ساپروفیت به وجود می‌آورند. با حذف علف‌های هرز میزبان شته و با استفاده از کفشدوزک‌های هفت نقطه‌ای و زنبورهای پارازیتوئید می‌توان این آفت را کنترل کرد. با استفاده از سموم مناسب مانند پریمور، و سایر سموم فسفره مانند اکامت و متاسیستوکس (۵/۱در هزار) می‌توان جمعیت شته‌ها را نیز کنترل کرد.
سفیدک سطحی یا پودری از بیماری‌هایی است که در آن قارچ عامل سفیدک به صورت لکه‌های سفید رنگی در سطح ساقه و برگ ظاهر شده و اواخر فصل به صورت لکه‌های قهوه‌ای دیده می‌شود. این بیماری موجب پوک شدن دانه‌های گیاهان آلوده می‌گردد. با استفاده از عملیات به زراعی و همچنین استفاده از برخی سموم شیمیایی مناسب می‌توان این بیماری را کنترل کرد.
گونه‌های مختلف جنس فوزاریم نیز باعث ایجاد پوسیدگی گونه‌های مختلف سرخارگل می‌شوند. این قارچ‌ها موجب پوسیده شدن طوقه بوته‌ها گردیده و میسیلیوم آنها د محل فساد کاملا" نمایان است. برخی گونه‌های فوزاریوم، باترشح مواد شیمیایی خاصی، سبب بروز هیپرتروفی در بوته می‌گردند. بوته‌های جوان بر اثر حمله این قارچ‌ها از بین می‌روند.
برگ‌های بالایی بوته‌های سرخارگل در صورت ابتلا به این بیماری خشک شده و پس از مدتی می‌افتند. برگ‌های پایینی نیز به مرور پوسیده و زرد رنگ شده و در نهایت خشک می‌شوند.
رعایت نکات زیر در کنترل این بیماری‌ها بسیار موثر است.
الف) استفاده از بذرهای سالم و عاری از هرگونه آلودگی
ب) تیمار بذرها با قارچ کش‌های مرکوریک مانند آگروسان یا هگزاسان به مقدار دو گرم برای هر کیلوگرم بذر
ج) عدم کشت سرخارگل در زمین‌های آلوده به عوامل بیماریزای قارچی حداقل به مدت دو تا سه سال
د) انجام شخم عمیق در تابستان (امکان ابتلای گیاه را به بیماری کاهش می‌دهد).
برداشت محصول
روش و زمان برداشت اندام‌های مختلف گونه‌های سرخارگل بستگی به زمان کاشت، سن گیاه، روش و هدف کاشت دارد.
مناسب زمان برای برداشت پیکر رویشی سرخارگل مرحله گلدهی کامل است. چرا که در این مرحله محصول از مناسب‌ترین کمیت و کیفیت مواد موثره برخوردار می‌باشد.
احتمال گلدهی گیاهانی که در فصل بهار کشت شده باشند، با توجه به شرایط اقلیمی محل کشت، کم است. ولی در صورت گلدهی، امکان برداشت پیکر رویشی وجود دارد. بدیهی است چنانچه گیاهان زودتر کشت شده باشند، احتمال گلدهی آنها در سال اول زیادتر بوده و محصول قابل برداشت خواهد بود. به طور کلی، از آنجا که میزان محصول پیکر رویشی در سال اول رویش اقتصادی نیست، توصیه می‌شود برداشت محصول از سال دوم رویش به بعدصورت گیرد. پیکر رویشی گیاهان در یک مرحله و در سطوح کوچک با دست (توسط داس) و در سطوح وسیع کشت با ماشین‌های مخصوص برداشت می‌شوند.
ریشه گونه ههی سرخارگل را نیز می‌توان در سال دوم و ترجیحا" در سال سوم برداشت کرد. از آنجا که رشد و نمو گونه پورپورآ در مقایسه با سایر گونه‌ها سریع‌تر است، لذا در شرایط اقلیمی مناسب می‌توان ریشه گیاهان را در سال دوم برداشت نمود.
زمان مناسب برای برداشت ریشه گونه‌های مختلف سرخارگل فصل پاییز و اواخر دوره رویشی گیاهان (مهر و آبان) می‌باشد. پس از برداشت پیکر رویشی و ریشه گیاهان بلافاصله باید آنها را خشک کرد. از آنجا که ریشه‌ها به گل ولای آلوده می‌باشند، لذا می‌بایست پس از اینکه به قطعات مناسبی (سه تا شش قطعه) تقسیم شدند، توسط آب جاری شسته شده و بلافاصله خشک شوند. خیساندن ریشه‌ها و یا قرار دادن آنها برای مدتی در آب موجب خارج شدن مواد موثره ریشه و حل شدن آنها در آب شده و از کیفیت دارویی ریشه‌ها به شدت کاسته می‌شود.
پیکر رویشی و ریشه گونه‌های سرخارگل را می‌توان در سایه و یا با استفاده از خشک کن‌های الکتریکی خشک کرد. خشک کردن اندام‌های مورد نظر گیاهان در نور مستقیم آفتاب مناسب نمی‌باشد، زیرا نور سبب تجزیه مواد موثره آنها می‌شود.
خشک کردن محصول در دمای مناسب نقش مهمی در حفظ کیفیت مواد موثره آنها دارد. تحقیقات انجام شده روی ریشه گونه پورپورآ نشان می‌دهد چنانچه برای خشک کردن از دمای بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد استفاده شود، از مقدار اسید شیکوریک و همچنین ترکیب‌های آلکیل آمیدی آن به شدت کاسته می‌شود.
به هر حال دمای مناسب برای خشک کردن پیکر رویشی و ریشه گونه‌های سرخارگل ۴۰ تا ۴۵ درجه سانتی گراد گزارش شده است.
ریشه‌های خشک شده سرخارگل به شدت جاذب رطوبت می‌باشند. از این رو آنها را پس از بسته بندی باید در مکان کاملا" خشک نگهداری نمود.
میزان عملکرد رویشی خشک گونه پورپورآ از سال دوم رویش سه تا پنج تن و میزان عملکرد ریشه خشک ۵/۱ تا ۵/۲ تن در هکتار می‌باشد.
عملکرد محصول در دو گونه آنگوستی فولیا و پالیدا، معمولا" ۴۰تا۶۰ درصد کمتر از کونه پورپورآ می‌باشد.
