روش نگهداری سنجاب در منزل تخصصی

سنجاب یکی از حیوانات جذاب,زیبا وپر تحرک است که همیشه با رفتار هایش ادمی را مجذوب خود نموده.(اسم سنجاب برگرفته شده است از يونان باستان ، جايي که ارسطو کلمه Skiouros را به کار برد ، Skia به معني سايه مي باشد و همچنين Oura به معني دم است, فرانسوي ها قرنها پیش (esquirel) براي سنجابها به کار بردند و هم اکنون سنجاب رابا این نام Squirrel تلفظ میکنند)همین امر باعث گردید تا آدمی برای نگهداری سنجاب در منزل او را به اسارت بگیرد و رام کند . اما باید گفت که سنجاب ها تعلقی به زندگی در کنار آدمی وشهری ندارند. سنجاب ها جوندگانی با خوی وحشی هستند و در صورت رام شدن نیز به طور کل رام نمی گردند و نیمه اهلی میماند و در صورت عدم تیمار درست و رسیدگی خوی وحشی خود را دوباره بازیابی میکنند و میتوانند دردسر های زیادی را برای صاحبان آنها ایجاد کنند

نکته مهم قبل از خرید و نگهداری سنجاب:
به شما علاقه مندان توصیه میکنیم در انتخاب سنجاب به عنوان یک حیوان خانگی دقت فراوانی نمایید چرا که خرید وفروش و حمل سنجاب بخاطر بیماری مشترک با انسان مثل هاری طبق قوانین محیط زیست بیشتر کشورهای جهان و همچنین ایران بخاطرجلوگیری ازبه خطر افتادن جان انسانها و پیشگیری از عوامل بیماری زای دیگرممنوع است

خرید سنجاب

با توجه به اينکه اغلب سنجابها در ايران بوسيله تله گذاري گرفته شده ودر شرايط بهداشتي نا مناسبي نگهداري ميشوند ،هر سنجابي را قبل از خريد بهتر است نزد دامپزشک ببريد و از صحت سلامت آن خاطر جمع گردید.خرید سنجاب تکثیری وشناسنامه دار با مجوز نگهداری بهترین گزینه برای خرید مطمئن است.

نر وماده سنجاب را چگونه تشخیص دهیم

در سنجابهاي نابالغ نر ، فاصله بين مقعد حيوان از برآمدگي ادراري تناسلي بيش از ماده ميباشد.(مانند بچه گربه)در سنجاب نر بالغ نيز آلت تناسلي قابل مشاهده است. طول عمر سنجابهاي نر در اسارت اغلب بيشتر از ماده مي باشد.

تغذیه سنجاب:

تغذيه سنجاب طيف وسيعي از دانه ها،ميوه ها و سبزيجات را مي خورد.دانه ها شامل غلات:گندم ،ذرت و دانه هاي روغني مثل تخم آفتابگردان و دانه کاج و ميوه ها شامل ميوه هاي خشک و خام(گردو،فندق،بلوط)و ميوه هاي ديگر مثل سيب،انگور وسبزيجاتي نظير کاهو وکلم همگي ميتوانند مورد استفاده سنجاب قرار گيرند.

نکته بسيار مهم در تغذيه سنجاب تنوع غذايي است .نبايد تنها يک نوع غذا به سنجاب داده شود زيرا هر کدام ايجاد عوارضي گوارشي خواهند نمود. بهتر است در 3-2 ظرف غذا از انواع مختلف در اختيار حيوان باشد تا انتخاب کند. براي سنجاب نيز تغيير جيره غذايي بايد به آهستگي صورت گيرد

تولید مثل سنجاب:

سنجابها بيشترين فعاليت را دراواخر زمستان دارند ،وقتي که فصل جفتگيري فرا مي رسد ، نرها به دنبال ماده ها مي افتند ، وقتي که دنبال کردن به پايان مي رسد زمان عشقبازي شروع مي شود. مراسم دنبال کردن ، بر روي درختان با سرعت بالا اتفاق مي افتد.
مدت زمان بارداري در گونه هاي کوچک 33 روز و در گونه هاي بزرگتر مانند سنجاب طوسي و نوع روباهي آن (Fox Squirrels) بالاي 60 روز طول مي کشد. سنجابها معمولاً در اوايل بهار به دنيا مي آيند.

ميانگين زايمان سنجابها در هر دوره 4 تا نوزاد مي باشد. اين ميانگين با تغيير آب و هوا عوض مي شود. وهله دوم زايمان در اواسط تابستان رخ مي دهد ، اگر غذاي کافي وجود داشته باشد. سنجاب ماده قوي ترين نر را در فصل جفتگيري انتخاب مي کند.
اما بعد از جفتگيري ديگر با آن نر نخواهد جفت خورد. اين طبيعت براي کاهش زاد و ولد و نگاه داشتن گونه ها مي باشد. وزن سنجاب نوزاد هنگام زايمان 31/1035 گرم‌ و بالاي 2.54 سانتيمتر طول دارد ، آنها در اين زمان مو و دندان ندارند و تا 6 تا 8 هفته اول قادر به ديدن نمي باشند.
در تابستان بيشتر فعاليت سنجابها 2 تا 3 ساعت بعد از طلوع خورشيد مي باشد، سپس آنها در بعد از ظهر استراحت مي کنند ، و دوباره 2 ساعت قبل از غروب آفتاب شروع به فعاليت مي کنند. سنجابها قبل از اينکه هوا کاملاً تاريک شود براي خوابيدن به آشيانه هاي خود مي روند ، و به ندرت آشيانه هاي خود را در تاريکي ترک مي کنند.
در زمستان سنجاب فعاليتهاي خود را در آغاز و و سط روز به اتمام مي رساند و در آشيانه خود تا روز بعدي مي ماند. هنگام توفان زمستاني يا سرماي طاقت فرسا ، سنجاب ممکن است روزها آشيانه خود را ترک نکند. اما سنجاب درختي در فصل زمستان به خواب زمستاني فرو نمي رود.
برخي از سنجابهاي زميني در زمستان به خوابي عميقي در آشيانه هايشان فرو مي روند. سنجاب بالغ بطور معمول به تنهايي زندگي مي کند اما در سرماي شديد آشيانه خود را با سنجابهاي ديگر ،براي نگه داشتن گرماي بدن خود تسهيم مي کند. وقتي که درجه حرارت بالا رفت ، ميهمانها آشيانه را ترک مي کنند.

نظافت محل نگهداری سنجاب

تميز کردن ونظافت سنجاب نيز (مانند همستر) اغلب در گوشه خاصي از قفس ادرار يا مدفوع مي کند. اين قفس را ميتوان به تناوب تميز کرد.البته سنجاب مدفوع خواري نيز داردو فرصت اين کار نبايد به او داده شود. لانه سنجاب و ظروف غذا نيز بايد بطور مرتب تميز شده وباقيمانده هاي سبزي و ميوه هر روز جمع شوند.
کل قفس را ميتوان سالي 3-2بار تميز کرده و بستر را تعويض نمود.
سنجاب ايراني‌ از پستانداران‌ خاص‌ ايران‌ ميباشد جثه اي متوسط با طول‌ سر و تنه‌ 192 تا 230 ميلي‌ متر ، دمي‌ بلند و پشمالو به‌‏‎ ‎طول‌ 128 تا 138 ميلي‌ متر دارد‏‎ . موهاي‌ پشت‌ به‌ رنگ‌ خاكستري‌ ‎متمايل‌ به‌ قهوه‌اي‌ و زير بدن‌ زرد رنگ‌ است‌‏‎ . رنگ‌ موهاي‌ سرو سطح پشتي‌ دم‌ قرمز حنايي‌ و سطح‌ زيرين‌ دم‌ روشن‌تر است .
بطور كلي‌ هرچه‌ ‎از نواحي‌ شمالي‌ جنگلهاي‌ زاگرس‌ به‌ طرف‌ جنوب پيش‌ برويم‌ از رنگ‌‏‎ حنايي‌ كاسته‌ مي‌گردد‏‎ بطوري‌ كه‌ در قسمت‌هاي‌ جنوبي‌ رنگ‌ به‌ زرد‏ نخودي‌ تغيير مي‌يابد‏‎ . بطور كلي‌ رنگ‌ قرمز سر و دم‌ ، اين‌ سنجاب را از ساير سنجابهاي‌ ايراني‌ مشخص‌ مي‌سازد

تغذیه سنجاب:

تغذيه سنجاب طوسي ، آجيل ، دانه و ميوه مي باشد همچنين آنها تخم پرندگان ، حشرات ، حتي اگر غذاي ديگري پيدا نکنند لاشه حيوانات را نيز مي خورند. سنجاب طوسي مقداري نمک در رژيم غذايشان نياز دارند ، و ممکن است بتواند اين نمک را از خاک جاهايي که برف و يخ در آنجا بوده تأمين کند. سنجابها شاخه هاي درخت را براي تميز کردن و تيز کردن دندانهايشان مي جوند.به همين دليل شما ممکن است شاخه هاي زيادي بر روي زمين اطراف درختهاي بزرگ ببينيد. همچنين آنها سيمهاي برق را به همين جهت مي جوند و اينکار موجب قطعي زياد برق در کشور مي شود. مغز سنجابها انداره گردو مي باشد. يک سنجاب بالغ احتياج دارد براي زنده مانده و فعاليت کردن در هفته 453.592 گرم غذا مصرف کند

خلق و خوی سنجاب:

غده عرق سنجابهاي درختي در زير پاهايشان است. بين پهنه پا و روي پنجه ها بين انگشتان مي باشد. وقتي که گرم هستند و يا تحرک دارند جاي پاي خود را روي سطوح خشک مي گذارند. اين بو همچنين براي علامت گذاري درختان در قلمرو آنها استفاده مي شود. اگر آشيانه سنجاب با هجوم کک ها يا مزاحمهاي ديگر مواجه شود ، سنجاب از آنجا رفته و آشيانه جديد مي سازد.براي همين است که درمحوطه اي که آنها زندگي مي کنند تعداد آشيانه ها از سنجابها بيشتر مي باشد. سنجاب طوسي در خيلي از جاهاي غير عادي لانه مي سازد. در اطاق زير شيرواني بيشتر از بقبه جاها آنها همچنين آشيانه هاي خود را در اتومبيلها ، دودکش ها ، کباب پزها و در ايوانها مي سازند.

عوامل گازگرفتن سنجاب ها:

يکي از بيشترين مواقعي که سنجابها گاز مي گيرند زماني است که با دست به آنها غذا مي دهيم. هيچ وقت غذا را بين انگشتانتان نگه نداريد ، چون امکان اينکه انگشتانتان گاز گرفته شود زياد است.چشمان سنجابها هميشه به دنبال شکارچي است و آنها بندرت بر روي چيزي که مي خورند تمرکز مي کنند
بيماريهاي مهم در سنجابهاي خانگي پوکي استخوان ،انگل خارجي وبيماريهاي تنفسي و مسموميت بيشتر مشاهده شده است.
پوکي استخوان :يک اختلال تغذيه اي است که در اثر کمبود کلسيم وفسفر يا ويتامين Dيا اختلال در نسبت کلسيم به فسفر جيره بوجود مي آيد.در سنجابهايي که در ايران در منزل نگهداري ميشوندبدليل نوع تغذيه وکمبود منابع کلسيم وفسفر در جيره اين عارضه زياد ديده ميشود.جهت پيشگيري از اين امر ،بايد نوزادان به اندازه کافي شير مادر را خورده وپس از آن نيز مکملهاي کلسيم دار به تناوب به جيره اضافه شود .

انگلهاي خارجي :انگلهايي از قبيل کک،شپش وکنه در موارد زيادي مشاهده شده اند.انگلهاي خارجي علاوه بر خونخواري مي توانند موجب انتقال بيماري شوند. درمان اينها بوسيله دارو هاي اختصاصي ميسر مي باشد.
در مصرف اين داروها که سمي هستند بايد دقت زيادي نمود زيرا در صورت بلعيده شدن توسط سنجاب مي توانند موجب مسموميت شوند.

سنجاب ها را می توان به صورت انفرادی یا جفتی و حتی سه تایی (یک نر و دو ماده) نگهداری کرد.
قفس های باید تا آنجایی که ممکن است بزرگ باشند تابتوان حیوان را به راحتی پرورش داد و اندازۀ آنها بسته به این است که درمحیط باز و یا سر بسته بکار روند،فرق می کند.
اندازۀ استاندارد برای قفس در محیط بسته به عرض،طول و ارتفاع 5/3 متر و در محیط باز 5/4 متر می باشد. ستون و یا میله هایااسکلت قفس که فلزی یا چوبی هستند با شبکۀ سیمی پوشیده شده و از داخل بهشکل محکمی به اسکلت بسته می شوند تا از جویدن اسکلت قفس جلوگیری نماید.درون قفس ها باید دارای کف محکم و پوشیده با کاغذ، تراشه های چوب رنگنشده، ذغال سنگ خشک و یا سنگ ریزه باشد. سعی شود در بستر سنجاب ها از خاکاره استفاده نشود زیرا سبب ایجاد آلرژی و عطسه حیوان می شود.

شبکه های تور سیمی نباید بزرگتر از 3/1 در5/2سانتیمتر باشد. در های قفس ها باید در بالا و پایین محکم بسته شود نه توسطقلاب. به دلیل آن که سنجاب ها مرتباً از توری بالا و پایین میروند،واحتمال باز شدن آنها وجود دارد.
چون سنجاب ها به طور غریزی علاقه مند به نقب زدن یاسوراخ کردن زمین هستند، بنابرین کف قفسهایی که در محیط باز مستقر می شوندباید از بتن، آجرهای فشاری یا توری سیمی ساخته شود.
یکی از دیواره های قفس باید توری نباشد و یا ورقه چوب یا فلز پوشیده شود تا از نفوذ باد جلوگیری کند.
به منظور فراهم کردن محیط مورد علاقه و مخفیگاه سنجاب ها باید از شاخه های درخت، سنگ، طاقچه، وسایل لوله ای، جعبه های مقوایی، علف خشک، برگ درخت، پوشال و جعبه های آشیانه به قفس ها افزود.

شاخه های درخت برای جویدن ضروری هستند زیرا سنجاببتواند دندانهایشان را در اثر ساییدن تمیز و آراسته نگه دارند و از رشدبیش از حد آنها جلوگیری نمایند.
باید به خاطر داشته باشید که قفس سنجاب را نزدیک بهتلویزیون قرار ندهید، زیرا حیواناتی که قفس آنها نزدیک تلویزیون باشد ازاضطراب شدیدی رنج میبرند. مواجهۀ طولانی آن می تواند منجر به مرگ و یاکاهش نوزادان در هر زایمان میشود.

لانه و آشیانه سنجاب:

برای هر سنجاب بالغ، یک جعبۀ آشیانه لازم است تاسنجاب به راحتی بتواند از آن استفاده کرده و استراحت نماید. و اندازۀ آن برای قفس های داخل منزل تقریباً به ابعاد طول 20، عرض و ارتفاع 15 سانتیمتر و برای قفس های خارج از منزل بهتر است بزرگ تر باشد تا بتوان درزمستان عایق بندی بیشتری کرد. در غیر این صورت خطر سرما می تواند سنجاب هارا تهدید کند.
این لانه ها می تواند روی زمین یا کمی بالاتر رویدیوار قفس وصل شود و با یک سوراخ ورودی به قطر 5 سانتیمتر که داخل لانه رادور از منبع نور نگه می دارد قرار گیرد.سقف این لانه ها باید قابلیت بازشوند گی داشته باشد تا بتوان به سادگی مورد پاک سازی قرار گیرند.
و بهترین زمان برای تمیز کردن لانه ها ماهی یک باراست.و در زمستان هر سه هفته یک بار است.و بعد از اینکه بچه سنجاب ها ازشیر گرفته شدن یعنی 8 تا 10 هفته می توان لانه را تمیز کرد. و زمانی کهلانه پاک سازی شد باید مقداری دانه های خوراکی جایگزین غذاهای اندوخته ایگردد که در حین تمیز کردن از آشیانه برداشته شده است.
بهتر است مواد لانه گزینی (علف خشک، خرده هایکاغذ و …) را در اوایل فصل پائیز به منظور استفادۀ سنجاب ها برای زمستاندر اختیار سنجاب ها قرار داد. گرم کردن مصنوعی محل آنها ضرورتی ندارد، اماتهویۀ خوب مهم است.

تغذیه سنجاب درمنزل:

سنجاب ها موجوداتی گیاه خوار و دانه خوار می باشند.و از انواع دانه ها، سبزیجات، میوه ها تغذیه میکنند.
غذاهایی که میتوانند مورد استفاده سنجاب ها قرارگیرند باید دارای ترکیبات زیر باشند:
1- پروتئین خام 25 % 2- چربی 5/7 % 3- فیبر 25/2 % 4- کلسیم 8/0 % 5- فسفر 7/0 %
نسبت کلسیم به فسفر باید در جیرۀ غذایی سنجاب 5/1 به 1 باشد. در غیر این صورت حیوان دچار ((عارضۀ استخوانی)) خواهد شد.
برای پیشگیری از کمبود کلسیم و عارضۀ استخوانی میتوان (بلوک) یا ( آجرهای کلسیم) در قفس قرار داد و یا از شربت کلسیمبعلاوۀ ویتامین های A،D، Cاستفاده نمود.مخصوصاً اگر حیوان از نظر سنیپایین باشد.

سنجاب ها موجوداتی با تنوع غذایی بالا هستند، که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره میکنیم:
انواع تخم آفتابگردان،
دانۀ گندم، ذرت، جو دو سر یا صحرائی غلاف دار، گندم سیاه،
دانه هایی که به مصرف قناری میرسد (مثل ارزن)،
غذاهای مخلوط که به صورت پلت ساخته شده اند،
پرتقال، سیب، انواع انگور، آلو، انواع توت، گیلاس، تکه های موز، گوجه سبز
انواع کشمش، کاهو، برگ و گل آفتابگردان، چوب و برگ ذرت، گوجه فرنگی،
میوۀ بلوط، گردو، فندق، میوۀ شاه بلوط شیرین و میوۀ درخت کاج،
شبدر، قارچ،کرفس

تذکر: هنگام خریدحیوان، توصیه می شود تا جزئیات غذایی آن از فروشنده گرفته شود به طوری که هیچگونه تغییر ناگهانی در تغذیه قبلی آن رخ ندهد

. به سنجاب بهتر است بادام زمینی داده نشود و اجزاءتیز جو دو سر کامل که غلاف آن جدا نشده است ممکن است به محوطۀ دهان آنهاآسیب رساند.
هسته های آلو یا گوجه نباید برای تغذیۀ سنجاب استفاده شود، چون اینها بالقوه سمی بوده و مسمومیت غذایی ایجاد می کنند.

تولید مثل:

بلوغ جنسی در این حیوان از 12 تا 18 ماهگی آغاز می شود و تا هفت سالگی جفت گیری صورت می گیرد.
دوران فصلی در سنجاب ماده معمولاً 13 تا 14 روز می باشد و دوران آبستنی آنها معمولاً 31 تا 32 روز است.
زمان زایمان در سنجاب ها از نیمۀ اول اسفند تااوایل مهر است. در هر سال یک یا دو زایمان در سنجاب ها دیده می شود که نوزادان در زایمان دوم کوچکتر از زایمان اول هستند و حدوداً یک ماه پس اززایمان اول متولد می شوند. در هر زایمان معمولاً 3 تا 5 اما ممکن است بین1 تا 10 نوزاد هم متولد شود.
سنجاب ها 8 تا 10 روز به نوزادان خود شیر می دهند.
شیر سنجاب حاوی 6/26 % مواد جامد است که اجزاء آن شامل 3/47 % چربی، 5/34 % پروتئین و 8/12 % کربوهیدرات می باشد.
نوزادان سنجاب با بدنی عاری از مو،با چشمهایی بسته و با طولی برابر 3 سانتی متر متولد می شوند. بدن بچهسنجاب ها در 16 روزگی کاملاً از مو پوشیده می شود و چشمها نیز در حدود 26تا 29 روزگی باز می شود.
در زایمان سنجاب ها اکثر نوزادان زنده می مانند، اما باید سنجاب ماده از هر گونه عامل اضطراب زا نظیرتلویزیون، تمیز کردن لانه، سرکشی مداوم به داخل جعبه نوزادان، صدا های بلند، در این دوران دور باشد، در غیر این صورت نوزادان ممکن است بی هیچگونه عارضۀ خاصی بمیرند و یا حتی مادر نوزادان را ترک کرده و شیر ندهد ویا آنها را بخورد.

منبع : http://6019.ir