بنفشه، بنفشه معطر

نام انگلیسی:Violet

نام علمی:Viola odorata L

تیره:Violaceae

شرح:گیاهی پایا با ریزوم های خزنده منشعب و شاخه های خزنده زیرزمینی است که در انتها ریشه می دهد. برگهای آن که همزمان با گلها ظاهر می شود کوچک، به طول ۲ – ۴ سانتیمتر ، قلبی شکل تا بیضوی پهن با حاشیه های دندانه دار است. برگهایی که بعد از گلهای بهاری به وجود می آید بزرگتر است. گلهای آن در فروردین تا اردیبهشت ظاهر می شود، به رنگ بنفش تیره و معطر است و عموما عقیم است. در مرداد ماه گیاه بزرگتر شده درخشندگی گلها کم شده و کاسبرگها بی رنگ می شود که علایم باروری و تشکیل دانه است.

قسمت های مورد استفاده: گلهای خشک، قسمتهای خشک شده هوایی گیاه، تمام قسمتهای گیاه به همراه ریشه به شکل خشک شده.

زیستگاه و گردآوری: در ساحل رودخانه ها، زیر پرچین ها، در جنگلها و کشتزارها می روید. در اروپا به فراوانی پراکنده است. در بسیاری از قسمتهای بریتانیا معمولا در خاکهای آهکی مشاهده می شود. گلهای آن را در فروردین تا اردیبهشت گردآوری می کنند. گیاه کامل را باید در بهار موقع گل دادن گردآوری کرد. در سایه خشکانده می شود.

ایران: بنفشه معطر در بسیاری نواحی ایران، مخصوصا در کوهستانها و زیر سایه درختان می روید. در نواحی شمالی ایران، منطقه البرز، رودبار و نواحی مختلف دیگر نیز به چشم می خورد.

ترکیبات و اثر: تمام قسمتهای گیاه حاوی ساپونینها و مشتقات اسید سالیسیلیک است. گلهای آن دارای مواد خوشبو است که ارزش دارویی ندارد زیرا لاله آلپی ( dog violet ) نیز که گلهای خوشبویی دارد همین اثر را دارد. یک داروی مدر، از بین برنده خلط و خلط آور در التهاب مخاط دستگاه تنفسی است. بنفشه همچنین تب بر است و دردهای روماتیسمی را تسکین می دهد.

مصرف: اساسا به شکل تیزان ( ۱ – ۲ قاشق غذاخوری پر از گیاه ساییده ریز را با نیم لیتر آب بجوشانید بگذارید بماند ) برای رفع التهاب غشاء مخاطی دستگاه تنفس، به عنوان یک داروی مفید برای ناراحتی های سینه ( Pectoral ) مصرف می شود. برای این منظور می توان آن را جانشین ریشه ( Senega) یا سایر داروها کرد. از بنفشه به ندرت به عنوان مدر یا در درمان روماتیسم استفاده می شود. برگهای کوبیده آن را گاهی می توان برای التیام سریعتر روی زخمها مالید.