شروع فصل زنبورداري

از انجايي كه تابش نور خورشيد و حرارت ان بر سطح كره زمين يكنواخت نيست در نتيجه محيطهاي مخطلفي در سطح كره زمين به وجود امده است.به عبارت ديگر فصل زنبورداري در هر منطقه ثابت ولي در مناطق  مختلف دنيا متفاوت است.اما عمليات ان در تمام مناطق دنيا يكسان است.يعني زماني كه فصل زنبورداري در جنوب كشور به اتمام ميرسد فصل زنبورداري در شمال كشور اغاز مي شود.بدين منظور شناخت منحني شروع و پايان فصل زنبورداري و عمليات مربوط به ان فصل در هر منطقه لازم و ضروري است .بر اساس ميزان تابش نور خورشيد و ميزان حرارت ان منحني رشد گياهي(منابع غذايي)در منطقه به وجود مي ايد و به موازات ان نيز منحني افزايش جمعيت كندو اغاز مي شود و بر اساس شروع كاهش درجه حرارت و نور خورشيد(كوتاه شدن روزها)منحني فصل توليد عسل حاصل مي شود.

تشخيص شروع فصل زنبورداري

كه به همين خاطر پنج فصل در زنبورداري به وجود مي ايد كه به شرح زير است:

1-  فصل A(از فروردين و اوايل ارديبهشت):حفظ حرارت و رطوبت داخل كندو استفاده از گرده مصنوعي و شربت تقويت روزانه به ميزان 2/1 الي4/1 ليتر به نسبت يك به يك و نظافت داخل كندو

2-  فصل B(ارديبهشت،خرداد تا اوايل تير):فصل پرورش ملكه – بچه كندوي طبيعي و مصنوعي (تكثير كندو)و استفاده از صفحات موم اجدار و اضافه كردن طبقه عسلدان.

3-   فصل C(از اوايل تير تا اواسط مرداد):عمليات ذخيره سازي كلني براي جمع اوري عسل (توليد عسل).

4-  فصل D(اواخر مرداد تا اوايل مهرماه):برداشت عسل،اماده سازي كندو براي زمستان گذراني (تغذيه زمستاني به نسبت 5 به 3 يا 3 به 2 ).

5-  فصل E(اوايل مهرماه تا پايان فصل زمستان منطقه):در صورت ماندن در منطقه گذراندن زمستان و استراحت كلني ها و در صورت امكان كوچ دادن به مناطق گرمسير.

کارهای زنبور داری در ماه اسفند
در اسفند ماه هم مهمترین وظیفه زنبور دار گرم نگهداشتن و گرم بسته بندی نمودن كندوها در محل خودشان است. این كار تا اواخر فروردین ماه و با هر شیوه ممكن باید انجام گیرد. ملكه بعد از یك استراحت زمستانی تخمگذاری را از سرگرفته است. به همان نسبت كه طبیعت شكوفه و گرده گل در اختیار زنبورها قرار می دهد ملكه نیز به همان نسبت روزانه تخم می گذارد. همچنین به همان نسبتی كه روزها درازتر می شوند ملكه نیز بیشتر تخمگذاری می كند.
برای اولین تخم ها و لاروها گرده های جمع و ذخیره شده اواخر پاییز در داخل شان ها و همچنین مواد ذخیره شده در زیر پوست زنبورهای زمستانی كه شامل مواد پروتئینی و چربی ها است كفایت می كند ولی پس از تمام شدنشان باید از گرده های گل شكوفه ها كمك گرفت.
اولین گرده ها پس از سرمای زمستانی را معمولا درختان فندق و بیدمشک می دهند. گرده های فندق از كیفیت خوبی برخوردار نیستند با وجود بر این در اسفند ماه كمك بزرگی برای جمعیت ها می باشند. بر عكس گرده های بیدمشک یكی از بهترین انواع گرده ها است كه وجود دارد و در پرورش و رشد سالیانه جمعیت ها اثر فوق العاده خوبی می گذارد.
گل های بیدمشک علاوه بر گرده مقدار قابل توجهی عسل هم می دهند. كاشت چند درخت بیدمشک در هر زنبورستان و یا نزدیكی آن با اصرار توصیه می شود. گو اینكه گرده گل و شهد موادی می باشند كه قدرت و ضعف همه زنبورها و جمعیت ها به ویژه در اسفند ماه بدان وابستگی ناگسستنی دارند ولی این دو ماده به تنهایی جواب گوی همه نیازهایشان نمی توانند باشند. عوامل دیگری هم هستند كه در قویتر شدن بخصوص سریعتر قوی شدن جمعیت ها وجودشان نه تنها لازم بلكه غیر قابل صرف نظر كردن می باشند.
مهمترین عوامل قدرت یافتن جمعیت ها عبارتند از:

1- ملكه جوان كه بتواند روزانه تخم های زیادی بگذارد.
2- وجود زنبورها جوان در جمعیت كه غده های شیریشان خوب ترشح كنند.
3- ذخیره عسل در شان ها به مقدار خیلی زیاد. چون مصرف روزانه جمعیت در این ماه و تا اندازه ای در ماه پیش به ناگاه به مقدار زیادی بالا رفته و حتی چند برابر می گردد. در صورت لزوم تغذیه با خمیرشیرین یا قاب های پر از عسل. معمولا جمعیت ها را تا قبل از 15 اسفند با شكر و یا شربت تغذیه نمی كنند.
4- حفظ گرمای داخلی كندو.
5- وجود آب در نزدیكی های زنبورستان و یا اقلا به صورت یك آبشخور.
جمعیتی كه ملكه نداشته باشد زنبورهایش هرگز گرده گل به كندو نمی آورند. بنابراین اگر جلو تخته پرواز كندو زنبورها در حال گرده آوردن دیده شوند نباید به فكر بی ملكه بودنش افتاد و بی جهت كندو را باز نموده و زنبورها را آزار داد. در سایر كندوها اگر وضع نامطلوب بود كنترلش را در روزهایی انجام دهید كه هوا گرم و آفتابی باشد.  برای مطمئن شدن از زنده بودن ملكه پس از بازكردن كندو اگر نتوانستید خودش را ببینید به تخم ها و یا لاروهای آن توجه كنید. اگر تخم یا لارو داشتید خود نشان زنده بودن ملكه است. ولی اگر جمعیتی در اسفند ماه لارو یا تخم نداشت دلیل كافی بر بی ملكه بودنش نیست، زیرا بعضی از ملكه ها تخمگذاری را زودتر شروع می كنند و برخی دیرتر، در این حال به رفتار زنبورها باید توجه داشت. اگر پس از بازكردن كندو زنبورهایش آرام بودند ملكه دارد و اگر ناراحت باشند احتمالا ملكه اشان مرده است. برای اطمینان كافی است قابی را با تخم و لاروها خیلی جوان از كندوئی دیگر به وسط این جمعیت منتقل كرد. 3 الی 4 روز بعد اگر پستانک یا سلول ملكه رویش زده باشند دلیل بر این است كه ملكه ندارد و اگر سلول ملكه نزده باشند حتما ملكه دارد.
در هر محل كه كندوها هستند و به هر محلی كه منتقل می شوند، وقت شروع و ختم تك تك گل های همان منطقه در یك دفترچه كوچك یادداشت شود. به كمك آن زنبور دار همیشه خواهد دانست كه كندوها را به كدامیك از مناطق و تقریبا در چه روزی باید كوچ دهد. از جابجا كردن كندوها در داخل زنبورستان در هر ماه و فصل به هر دلیلی كه باشد باید احتراز كرد. انتقال كندو از نقطه ای كه به خط مستقیم 10 كیلومتر با محل تازه فاصله داشته باشد مجاز است و نه كمتر، زیرا شعاع پرواز زنبورها بطور عادی 4 كیلومتر می باشد. به جمعیتی كه ملكه ندارد یك ملكه در قفسه ملكه كه مقداری خمیرشیرین هم داخل یكی از سوراخ های قفسه گذاشته شده باید داد. در اسفند ماه همه جمعیت ها معمولا ملكه تازه را خیلی ساده و بی درد سر قبول می كنند.
جمعیتهایی كه مدفوع آنها بی رنگ روی قاب ها خشك شده اند آلوده به بیماری نوزما می باشند كه در صورت شدت بیماری مدفوع بی رنگ و خشک شده آن اطراف سوراخ پرواز هم دیده می شوند. به آنها شربت 1به 1 نیمه گرم مخلوط با مقداری داروی ضد نوزما مثل فوماژیلین عصرها به مدت 10 روز می دهند تا معالجه شوند. وزن كردن هر 2 هفته یكبار فراموش نگردد كه باز هم كمك بزرگی به فهمیدن وضع داخلی كندوها می كند. كنترل دائمی و مرتب سوراخ پرواز در این ماه از لحاظ بیماری و همچنین حمل گرده گل می تواند باعث آن گردد كه نیازی به بازكردن كندو نباشد و بدین وسیله از بازكردن كندوها و اذیت بی جهتشان صرف نظر گردد.
چكیده کارهای زنبور داری در ماه اسفند:

1- فعالیت تخمگذاری ملكه در این ماه زیادتر از بهمن ماه می باشد.
2- كندوها را گرم نگهدارید.
3- مواظب غذا و تغذیه جمعیت ها به كمك عسل یا خمیرشیرین باشید. جمعیت ها در این ماه خیلی بیشتر از ماه های پیش مصرف غذایی دارند.
4- اگر در نزدیكی كندوها محلی برای تهیه آب زنبورها وجود نداشته باشد، برایشان یك آبشخور ساده درست كنید.
5- كاشت چند نهال بیدمشک در نزدیكی كندوها كمک بزرگی برای زنبورها است.
6- هرگاه در سوراخ پرواز زنبورها در حال حمل گرده گل دیدید، در آن حال از زنده بودن ملكه مطمئن باشید.
7- زمانی كه كندو را باز كردید، آرام بودن زنبورها علامت زنده بودن ملكه است.
8- وجود تخم و لارو در شان ها علامت زنده بودن ملكه می باشد.
9- از تغییر مكان دادن كندوها در داخل زنبورستان حتما خودداری كنید.
10- در كوچ دادنها حداقل فاصله از محل اصلی را 10 كیلومتر در نظر بگیرند.

براي خيلي ها اين سوال پيش مي آيد كه زنبورداري را از كجا بايد شروع كرد؟

-بايد ابتدا خود را براي زنبور داري آماده ساخت و اين كار را بايد در فصل زمستان كه زنبور ها در كندو هستند انجام داد براي اين كار بايستي در اين فصل (زمستان) به مطالعه و تحقيق در مورد زنبورداري پرداخت و با نحوه زندگي و كار با زنبور عسل آشنا شد.

-خريد كندو و زنبورداری در بهمن و اسفند و عدم خريد كندو در فصل پاييز زيرا كندويي كندويي خوبست كه در بهمن و اسفند داراي جمعيتي قوي باشد در صورتي كه در فصل پاييز اقدام به خريد كندو نماييد امكان شكست بسيار بالاست چون زنبورهاي پير و ضعيف در فصل زمستان از بين مي روند و مي ميرند و جمعيتي كه در پاييز در كندو ديده مي شود يك جمعيت حقيقي نيست .

-توجه شود كه كندو ها داراي ملكه باشند چون كندوهاي بي ملكه در فصل بهار كه شروع توليد نسل و تكثير كندوست افزايش جمعيتي نداشته و از بين مي رود در صورتي كه با كندويي بي ملكه مواجه شديد سريعا بايستي اقدام به ادغام كندو با يك كندوي قوي نمود.

-زنبورداري را با سه كندو شروع كنيد چون در صورتي كه يكي از كندو ها از بين رفت مايوس نشويد بهتر است كه تعداد كندو ها در ابتدا سه تا شش عدد باشد.

-هميشه جمعيت قوي و سالم خريداري كنيد منظور از جمعيت قوي در بهمن ماه اين است كه دو طرف شش تا هشت عدد از كادر ها را زنبور پوشانيده باشد.

-محيط مناسبي براي نگهداري در نظر گرفته شود چون در محيطي كه عاري از گل و گياه مناسب باشد جمعيت بهره دهي نخواهد داشت.