UI و UX آغاز طراحی و شروع کسب و کار نیست!

توجه: این آموزش برای عموم است نه متخصصین UI و UX و مجریان حرفه ای تبلیغات و برندینگ.لذا با افتخار از همه متخصصین UI و UX و برندینگ و تبلیغات، دعوت می شود که با اعلام نظرات و ایراد ها و پربار کردن این پست، به کل فعالان فضای گسترده اینترنت، دید صحیح تری ارائه نمایند و در افزایش فرهنگ و سطح فکری کسب و کار اینترنتی، هر چند کوچک، سهیم باشند.

اگر اجازه بدید دوست دارم قبل از شروع پست، خیلی خلاصه بگم و فریاد بزنم که :

UI و UX ، نقطه شروح طراحی سایت نیست! بلکه حاصل یک طرح تجاری هست.

بدون شک می دانید UI و UX به چه معناست.User Interface و User Experience ، دو مبحث بسیار گسترده ای است که متاسفانه اغلب تصور می کنند، UI و UX شروع یک طراحی وب سایت یا تجارت اینترنتی است!نه تنها در ایران بلکه در جهان، برای تجارت های انلاین کوچک، زیاد به UI و UX توجه نمی شود.اما UI و UX حتی برای تجارت های کوچک به شدت می تواند در افزایش فروش موثر باشد.

شاید فکر کنید می خواهم بگویم که UI یا ظاهری زیبا و جذاب و UX یا وب سایتی که کاربر را بتواند در خودش نگه دارد به شکلی که کاربر به قول خودمان، طمع کند یا قلقلک داده شود که با سایت شما بازی بازی کند و چرخ بزند، در افزایش فروش خیلی موثر است.

اما نه! نمی خواهم درباره این صحبت کنم.اگر شما قبلا به خوبی معنی UI و UX را نمی دانستید، اکنون می دانید.پس نیازی به تکرار مکررات ، آن هم برای این موارد ابتدایی نیست!

بیایید کمی حرفه ای تر با هم صحبت کنیم.کمی به عقب می رویم!فکر قالب و ظاهر وب سایت را از خود دور کنید.

فرض کنید قرار است یک تجارت اینترنتی راه اندازی کنید. مرحله اول راه اندازی هر کسب و کار، برنامه ریزی یک طرح تجاری است که از برند و نام شما آغاز می شود! نام و برند شما، قرار است در فضای گسترده اینترنت منتشر شود و از مشتریان پول دریافت کند.پس نیاز به ابزار ها و چیزهایی دارید که بتوانید نام و برند خود را به چشم مردم بشناسانید طوری که در ذهنشان همیشه باقی بمانید.پس به این نتیجه می رسید که آرم و لوگویی متفاوت و جذاب داشته باشید که کل تجارت شما در آن خلاصه شود! طبیعتا هر آرم و لوگویی هم از رنگ های خاصی پیروی می کند.در نتیجه رنگ سازمانی انتخاب می شود!

بنابراین، اولین نکته که در UI شما باید رعایت شود، رنگ سازمانی شماست.به تبلیغات رایتل دقت کرده اید؟فکر می کنید رایتل را جو می گیرد و همینطور بی حساب کتاب هزینه تبلیغات می کند؟در تبلیغات تلویزیونی، رنگ لباس افرادی که جلوی دوربین هستند همیشه بنفش است.رنگ اشیاء در دست آنها، رنگ دکوراسیون و محیط تبلیغ، رنگ افکت های تصویری همگی سفید و بنفش است.در نتیجه رنگ وب سایت، رنگ سیم کارت، فاکتور ها، فرم ها و … همگی سفید و بنفش هستند.چرا؟چون سفید و بنفش رنگ سامانی این اپراتور است.اینها همه برای این است که به مخاطب القا شود، سفید و بنفش یعنی رایتل.وقتی سفید و بنفش در اذهان عمومی به عنوان نماد این اپراتور جا بیفتد، به صورت خودکار و ناخودآگاه، مردم به سمت استفاده از آن پیش می روند و هنگام خرید یک حس امنیت و آشنایی به مشتری دست می دهد.

اما ایرانسل از رایتل هم قوی تر است.سالها پیش، که هنوز تبلیغات انقدر ها با حساب کتاب نبود، ایرانسل با رنگ زرد(زرد پررنگ یا نارنجی کمرنگ) و آبی خودش و با آن آهنگ خاص خودش که امضایش بود، به وسط معرکه آمد و به رقابت با قول انحصاری اپراتور تلفن همراه یعنی همراه اول، پرداخت.ایرانسلی که در تبلیغاتش، رنگ سردر نمایندگی هایش،وب سایتش و همه و همه، از نارنجی کمرنگ و آبی استفاده شده است.طوری شده است که اگر دو رنگ نارنجی کمرنگ و آبی ایرانسلی را در جایی ببینید، ناخودآگاه یاد ایرانسل می افتید.

ایرانسل سیم کارت هایش را با قیمت های بسیار پایین، روانه بازار کرد و محبوب ترین اپراتور حتی در میان نمایندگان فروشش بود و هست.در نتیجه تعداد مشترکینش در مدت کوتاهی به تعداد مشترکین رقیبش رسید و اکنون تقریبا هر ایرانی یک سیم کارت ایرانسل دارد! با افتخار، سیم کارت خود من هم یک سیم کارت دائمی ایرانسل است.ناگفته نماند من علاقه خاصی به این اپراتور دارم و گاها غیر منصفانه از این اپراتور طرفداری می کنم! اگر ایرانسل، در ابتدای امر، سیم کارت دائمی می داد و یا قیمت سیم کارت هایش بالا بود، چطور می توانست موفق شود؟چرا مردم، باید به سمت ایرانسل روی می آوردند؟آن هم در زمانی که حتی تلفن همراه و موبایل هم آنچنان باب نشده بود و خیلی ها هنوز موبایل نداشتند.ایرانسل آمد و با قیمت پایین سیم کارت هایش در آن زمان که گوشی نوکیا ۱۱۰۰ و … گوشی های خوبی محسوب می شدند، به زبان بی زبانی گفت، که همه شما می توانید یک خط اختصاصی و موبایل داشته باشید!لذا سیل عظیمی از مشتریان را به سمت خود روانه کرد. فکر می کنید اگر ایرانسل با شرایط سخت واگذاری سیم کارت، و قیمت بالای سیم کارت، به بازار می آمد موفق می شد؟بدون شک خیر!

لذا ایرانسل، در ابتدا، در تدوین طرح تجاری خود موفق عمل کرد.تبلیغات و روش هایی که در پیش گرفت، نشان دهنده این بود که به شدت بازار و رقبای خود را بررسی کرده بود و هدف اولیه خود را افزایش تعداد مشترک، در نظر گرفت تا افزایش سود از یک مشترک.لذا تا توانست تلاش کرد نمایندگی ها خود را افزایش دهد و اولین بار در سال ۸۶، اقدام به ارائه نمایندگی برای فروش شارژ ایرانسل به صورت اینترنتی نمود..تا اکنون که همچنان خسته نمی شود و به شدت در حال رقابت است و اینترنت نسل چهارم عرضه می کند و رقیب قدرتمندی برای سایر اپراتور هاست.

تا حالا چقدر به UI و UX سیستم عامل IOS توجه کردید؟به نظر من شرکت Apple استاد UI و UX در گوشی تلفن همراه است! شما بدون اینکه دلیلش را بفهمید، دوست دارید فقط با این سیستم عامل بازی بازی کنید(ور برید).

شاید بپرسید خب اینهایی که درباره ایرانسل و رایتل و … گفتم چه ربطی به UI و UX داشت؟ ربط آن در این جمله طلایی است که UI و UX تنها ماحصل و نتیجه طرح تجاری هستند! خود UI و UX یک نتیجه هستند.وقتی در طرح تجاری رنگ سازمانی مشخص شود، وقتی تعیین شود که بازار هدف چه گروهی هستند و وقتی تدوین شود که شیوه درامد زایی به چه روشی است ، آن وقت است که UI و UX بر مبنای طرح تجاری طراحی و اجرا می شود.

مثالی برای شما می زنم.فرض کنید قصد دارید یک وب سایت در زمینه تور راه اندازی کنید.شما ابتدا در تدوین طرح تجاری خود مشخص می کنید که چگونه قصد دارید از این سایت درامد زایی کنید.بدون شک شما برای یک سایت مرتبط با تور به موراد زیر که به صورت کلی هم در پست طرح تجاری به آن پرداختم، فکر می کنید:

۱- چه جایگاه های بنر تبلیغاتی قرار دهم؟

۲-چه کار کنم بنر هایم برای مشتریان من بازدهی و کلیک داشته باشد؟

۳-آیا به برگزار کننده تور ها و آژاس های مسافرتی اجازه ثبت نام رایگان بدهم؟

۴-نحوه چیدمان تور ها را به چه شکلی قرار دهم که هم کاربر جستجو کننده تور به راحتی به هدف خود برسد هم من بتوانم درامد کسب کنم؟

۵-چه کار کنم که مشتریانم دائمی باشند؟

و …

وقتی جواب سوال های بالا را پیدا کردید و رقبا و امتیاز های موجود آنها را بررسی کردید و آینده و تغییرات احتمالی را تا حدودی محاسبه کردید، آن وقت است که باید تازه، به فکر طراحی قالب وب سایت خود باشید.قالبی که حاصل از فکر و طرح تجاری شماست و رنگ سازمانی شما در آن لحاظ شده و با دقیق ترین جزئیات درباره چگونگی درامد زایی آن فکر کردید! قالبی که امضای برند شما و یکی از فاکتور های تضمین کننده درامد زایی شماست!قالبی که کاربر مشتری را راغب به پرداخت پول به شما بکند! قالبی که به ازای تک تک قسمت هایش، فکر کرده اید که چگونه شما را در پیشبرد طرح تجاریتان، کمک می کند. اینجاست که طراح، باید به طرح تجاری شما واقف باشد تا بتواند به بهترین شکل، User Interface و User Experience را پیاده سازی کند.

حالا برای تجارت هایی که اهداف بزرگی دارند تصور کنید اقدامات زیر انجام شود:

۱- دانلود قالب!

۲-طراحی سایت با اسکریپت و … .

۳-سئوی قالب!

۴-تبلیغات به سبک پدیده شوم پاپ آپ جهت کاهش رتبه الکسا و گول زدن ساده لوحان برای جذب تبلیغات!

یا تصور کنید که بی حساب کتاب، اقدام به راه اندازی کسب و کار اینترنتی شود.

و نتیجه که ای حاصل می شود:

شکست و رسیدن به این باور که اینترنت جای کسب درامد نیست! دست زیاد شده!

فکر می کنم، به اندازه کافی تونسته باشم مطلب مورد نظرم رو که UI و UX نقطه شروع نیست.بلکه خودش حاصل یک طرح تجاری هست، منتقل کنم.

با سپاس فراوان از آقای جزایری.من متنی از صحبت ایشان را درباره این پست و موضوع آن، در زیر آورده ام:

“شاید این پست از بابت تخصصی و فنی اشکالات بیشماری داشته باشد اما مهمترین نکته ای که در آن به راحتی مشاهده می شود تغییر نگرشی است که شما به اهمیت آن پی برده اید، تغییر نگرشی که مرز بین یک کار بازاری، بی هدف و بی نتیجه را با کاری که برای کارفرما ارزش ایجاد میکند مشخص می نماید.
در حال حاضر در یک دوره انتقالی به سر می بریم، بسیاری از کسب و کارها و صاحبان آنها متوجه شده اند که فضای اینترنت وزن بسیار سنگینی در کار آنها پیدا کرده است و برای حضور در دست به کار شده اند. اولین اقدامی که اکثر آنها انجام میدهند مراجعه به یک.فرد یا شرکت طراحیو برنامه نویسی وب سایت است، شرکت هایی که اغلب آنها بر پایه دانش طراحی و برنامه نویسی بنا شده اند. نتیجه کاملا معلوم است، شکست پروژه و تامین نشدن اهدافی که کارفرما برای رسیدن به آنها روز شماری کرده است و در نهایت به هدر رفتن پول و زمان و در انتها دلزدگی.
دلیل بسیار مشخص است کار به کسی سپرده شده است که تخصص لازم برای نتیجه گیری از آن را ندارد. یک وب سایت طراحی گرافیک و برنامه نویسی آن نیست، UI و UX هم نیست. اگرچه این موارد اهمیت بسیار زیادی دارند و کیفیت و اثرگذاری کار به آنها وابسته است اما نقطه شروع جای دیگری است: مدل کسب وکار و طرح تجاری.

دلیل اصلی شکست اغلب پروژه های وب سایت و به نتیجه نرسیدن آنها، نداشتن یک مدل کسب و کار و یا ناهماهنگی با مدل کسب و کار کارفرما است. متاسفانه طراحان و برنامه نویسان وب سایت را صرفا مجموعه ای از منوها و صفحات و امکانات و کدها می بینند که گویی همانند آش شله قلم کار در هم مخلوط شده اند! مدل کسب و کار به ما میگوید که کارفرما چه ارزشی را میخواهد به مشتری ارائه کند، مشتریانش چه ویژگی هایی دارند، رفتار خرید مشتریان چگونه است و از همه مهمتر چگونه میخواهد از آنها پول بگیرد.
وقتی که همه اینها مشخص شد نوبت به استراتژی برندینگ، بازاریابی، تعین رنگ سازمانی، شخصیت پردازی و… میرسد و پس از همه اینها تازه می رسیم به تخصص UI و UX و بعد طراحی گرافیک و برنامه نویسی.
اگر با مدیران سایتهای موفق صحبت کنید آن وقت است که متوجه می شوید که چرا به چنین موفقیتی رسیده اند، آنها ابتدا مدل کسب و کار خود را مشخص کرده اند، برنامه عملیاتی خود را ترسیم کرده اند و سپس، سراغ گرفتن بازیکن رفته اند و یا اگر در ابتدا این کار را انجام نداده اند پس از چندی توقف کرده اند، به عقب برگشته اند و این فرایند را طی کرده اند.
خوشبختانه اوضاع آنقدرها هم نا امید کننده نیست. چند سالی است که استارت آپ ها و کانون های کارآفرینی در ایران پا گرفته اند و از بین جوانان مخاطبین زیادی به خود جذب کرده اند. با این روند آینده روشنی در پیش خواهد بود. اما چالش اصلی اینجاست که پول و منابع در اختیار کسانی است که اطلاع کمی از این موضوع دارند و یا بی اطلاعند. شما چندتا از مدیر ان سنتی شرکت های کوچک و بزرگ را میشناسید که بدانند برای طراحی سایت خود چنین فرآیندی را باید طی کنند؟ شاید چاره در استخدام همین جوانانی است که با شور شوق در این استارت آپ ها و کانون های کارآفرینی شرکت میکنند و با این مفاهیم آشنا هستند.”

منبع : سئوروز